Er is een oplossing gevonden voor het conflict tussen premier Schoof en de drie coalitiepartijen PVV, NSC en BBB over de Europese defensieplannen. Haagse bronnen melden dat de plooien zijn gladgestreken, maar over de inhoud wordt nog niets gezegd. Het crisisoverleg begon vanochtend en heeft urenlang geduurd.
Morgen moet de ministerraad nog over de uitkomst praten en kijken welke formulering het kabinet kiest. Schoof stuurde na afloop van het overleg alleen een schriftelijke verklaring uit waarin hij spreekt over “goede en constructieve gesprekken”.
Deze week ontstond een stevig meningsverschil tussen de partijloze premier en drie van de vier coalitiepartijen naar aanleiding van een motie over de herbewapening van Europa. Schoof is namelijk niet van plan de wens van de Tweede Kamer uit te voeren om in Brussel tegen de Europese defensieplannen te stemmen. Ingewijden zeggen dat de premier op zijn strepen is gaan staan en de Kamermotie die dinsdag met steun van drie coalitiepartijen is aangenomen niet gaat uitvoeren.
Nipte meerderheid
De motie was ingediend door oppositiepartij JA21, met de oproep om Nederland niet te laten deelnemen aan een 800 miljard euro kostend Europees herbewapeningsplan. Dat moet deels gefinancierd worden door het aangaan van gemeenschappelijke schulden door de lidstaten van de EU en het versoepelen van de begrotingsregels.
Tot grote irritatie van Schoof, de VVD en een aantal ministers in het kabinet zetten ook PVV-leider Wilders, Omtzigt van NSC en Van der Plas hun handtekening onder deze motie, die zo een nipte meerderheid kreeg.
Zeer ontstemd
Schoof is zeer ontstemd over dit optreden, zeggen Haagse bronnen. Hij had de week ervoor in Brussel al ingestemd met de “contouren” van dit EU-plan, ReArm Europe genoemd. Europa heeft haast met het opvoeren van de bewapening, omdat de bestaande steun van de Verenigde Staten, via de NAVO, steeds minder zeker is en de dreiging vanuit Rusland toeneemt.
Door het gebrek aan noodzakelijke steun van drie van de vier regeringspartijen dreigt de positie van Schoof in Europese onderhandelingen over het plan te verzwakken. Andere Europese landen zullen zich afvragen wat zijn woord eigenlijk waard is, als hij zijn eigen regeringspartijen niet achter zich heeft weten te krijgen.
Onwerkbare situatie
Toch hebben de drie regeringspartijen besloten om de JA-21 motie te steunen, omdat ze vrezen voor de financiële gevolgen van het nieuwe EU-plan. De Europese landen gaan niet alleen de huidige begrotingsregels oprekken. Er zal ook gezamenlijk geld geleend worden door alle Europese landen, inclusief de economische zwakkere landen, dat zijn vooral zuidelijke lidstaten. Hierdoor zal de rente hoger worden en dat pakt slechter uit voor Nederland.
Premier Schoof vond dat er door de steun van PVV, BBB en NSC aan de motie een onwerkbare situatie is ontstaan en nodigde de vier coalitiepartijen vandaag uit op zijn werkplek in het centrum van Den Haag.
In de ochtend werd er drie uur gepraat, om 17.00 uur ging het overleg weer verder tot 19.30 uur. VVD-leider Yesilgöz was er niet bij, die was in Oekraïne op bezoek bij president Zelensky.
Na afloop van het middaggesprek zeiden de fractievoorzitters niet. Eerder op de dag stonden BBB-leider Van der Plas en NSC-leider Omtzigt de pers wel te woord. Die laatste was lopend en werd gevolgd door journalisten: