Vakbond de Kunstenbond wil een extern onderzoek naar misstanden bij het Fries Museum in Leeuwarden. Bondsbestuurder Pepijn ten Kate zegt precies te willen weten wat zich heeft afgespeeld in het museum toen Kris Callens directeur was.
Callens vertrok op 1 februari bij het museum, officieel omdat er gereorganiseerd werd. Maar afgelopen week bleek dat meerdere vrouwen hadden geklaagd over grensoverschrijdend gedrag van Callens.
“Dit kan echt niet en is ontzettend spijtig, maar we zien dit helaas meer in de culturele sector”, zegt Ten Kate bij Omrop Fryslân. “We zien dat er veel angst is. Dat komt omdat er veel meer mensen zijn die dit werk willen doen, dan dat er werk is.”
Mata Hari
De Belg Kris Callens was sinds 2015 directeur van het Fries Museum nadat hij eerder bij het Zuiderzeemuseum en het Rijksmuseum in Amsterdam had gewerkt. In de aanloop naar en tijdens 2018, het jaar dat Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa was, was hij betrokken bij goedbezochte tentoonstellingen. zoals die over Alma-Tadema (158.000 bezoekers), Escher (256.000 bezoekers) en Mata Hari (92.000 bezoekers).
De laatste jaren gaat het minder goed met het museum, volgens Callens door de stijgende energiekosten en de dure beveiliging en het beheer van het gebouw en de collectie. Ook bezuinigde de provincie drie ton op de subsidie. Der Raad van Toezicht (RvT) oordeelde dat “vernieuwend leiderschap” nodig was, ontsloeg Callens en stelde een interim-bestuurder aan.
Totaalbeeld
Deze week bleek dat er aan de hand was. “In december vorig jaar is er voor het eerst een melding binnengekomen over grensoverschrijdend gedrag bij de Raad van Toezicht”, laat RvT-voorzitter Hayo Apotheker weten. “We hebben contact gezocht met de vertrouwenspersoon en zo een totaalbeeld gekregen. Er waren bij de vertrouwenspersoon negen meldingen binnengekomen. Het ging niet alleen om seksueel grensoverschrijdend gedrag.”
“Maar niemand wilde een officiële melding doen en dan wordt het lastig voor ons. Er komen dan geen procedures op gang en alles moet vertrouwelijk blijven”, aldus Apotheker.
Toch hebben de meldingen het ontslag van Callens versneld. “Er zijn financiële problemen en er komt een reorganisatie aan, waarvoor nieuw leiderschap nodig is”, aldus Apotheker. “Maar eventuele twijfels werden weggenomen door de informatie die we kregen over het gedrag van Callens.”
Aanranding
Het is onduidelijk waaruit het grensoverschrijdend gedrag bestond. De Leeuwarder Courant sprak met meer dan zeventig medewerkers, oud-medewerkers, getuigen en andere mensen uit de culturele sector die in hun werk te maken hadden met Callens. Hun beschuldigingen lopen uiteen. Een van de heftigste aantijgingen is een aanranding tijdens de opening van een poppodium in Leeuwarden in 2016. Tegen andere vrouwen maakte hij regelmatig seksueel getinte opmerkingen, aldus de krant.
Ten Kate van de Kunstenbond wil nu de onderste steen boven hebben in een extern onderzoek. Ook om ervoor te zorgen dat de vrouwen die hun verhaal deden, serieus worden genomen. “Je loopt de kans om op een soort zwarte lijst te komen als iemand die moeilijk doet en piept om het minste of geringste. Het is helaas een reële angst”, aldus de bestuurder. “We zien vaak dat melders het onderspit delven.”
Belangrijkste is dat hij weg is
De Raad van Toezicht voelt niets voor een extern onderzoek. “Het belangrijkste is dat Callens nu weg is, dus de situatie is nu anders”, zegt Hayo Apotheker. “Maar we hebben dit onderwerp wel opgepakt en gesprekken gevoerd met de managers van de afdelingen om te kijken hoe we het vertrouwen kunnen verbeteren.”
Ten Kate van de Kunstenbond denkt niet dat de kwestie is opgelost met het vertrek van Callens. Juist in een onderzoek zou duidelijk kunnen worden wat er gebeurd is en hoe zaken in de toekomst anders moeten. De bondbestuurder: “Het Fries Museum heeft nog wat nazorg te doen. Welke impact heeft het op de organisatie gehad? Wat waren de drempels om het te melden? Waarom heeft het zo lang kunnen duren?”.