De rij auto’s aan de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten vordert maar langzaam. Militairen, met honden strak aan de riem, houden voertuigen aan voor controle. Wie hier bij Tijuana de grens over wil, is zeker een uur bezig. Toch steken er ieder jaar miljoenen mensen de grens over. Het is de drukste grensovergang tussen Mexico en de VS. De oversteek is alleen weggelegd voor mensen met de juiste visa en documenten.
Wie die niet heeft, moet proberen ergens over de torenhoge grensmuur te klimmen. Of via een tunnel, met de hulp van smokkelaars. Sinds Donald Trump president werd, is het illegaal oversteken van deze grens alleen maar moeilijker geworden. En wie eerder zonder documenten de VS binnenkwam, loopt nu het risico zonder pardon uitgezet te worden.
Klemgereden door politie
Nemorio woonde elf jaar in de VS. In Californië werkte hij in de bouw. Samen met zijn vrouw en dochter van elf maanden huurde hij een huis in Ventura County, vlak bij de kust. Nu is hij weer in Mexico en kijkt uit op de constante stroom auto’s die naar de VS trekt.
“Ik kwam thuis van mijn werk en werd klemgereden door wat op het eerste gezicht een gewone auto leek”, zegt hij. “Toen stapten er agenten uit die mijn papieren controleerden. Ze namen mij gelijk mee, ik kon niet eens afscheid nemen van mijn gezin.”
De Mexicaan, die zijn thuisstaat Guerrero was ontvlucht vanwege het geweld daar, werd naar een detentiecentrum in Los Angeles gebracht. Daar zat hij een paar uur vast. Vervolgens werd hij geboeid naar de grens met Mexico gebracht, en ter hoogte van Tijuana overgedragen aan de Mexicaanse autoriteiten. Hij zit al anderhalve week in de grensstad en weet niet wanneer hij zijn vrouw en dochter weer zal zien.
Nemorio is een van de ruim 14.000 Mexicanen en niet-Mexicanen die sinds het aantreden van Trump zijn uitgezet naar Mexico. In grenssteden als Tijuana heeft de federale regering in allerijl opvangcentra opgezet, om de door Trump aangekondigde massale uitzettingen te kunnen verwerken. Ook de andere plekken in de stad, die al decennialang ervaring hebben met het opvangen van migranten op weg naar de VS, dragen hun steentje bij. Want in Tijuana komen niet alleen mensen aan die worden uitgezet, ook duizenden mensen die juist op weg waren naar de VS voordat Trump de grens sloot, zijn hier gestrand.
Afspraak immigratiedienst afgezegd
Maria zit al maandenlang in de herberg Embajadores de Jesus, een enorm complex vlak buiten de stad, dat plaats biedt aan 5000 mensen. Ze ontvluchtte haar thuisstaat Sinaloa nadat een bende had gedreigd haar zoon te ontvoeren om voor hen te vechten. Nu zit ze hier, met haar vier kinderen. Ze had een afspraak bij de Amerikaanse migratiedienst, maar op de dag dat Trump aantrad, werd die afspraak geannuleerd.
“Ik houd hoop dat ik de VS ooit zal bereiken”, zegt Maria, tussen de stapelbedden. “Ik heb vertrouwen in God en weet dat mijn geduld ooit beloond zal worden.” Ze durft de opvang niet uit, bang dat ze criminelen uit Sinaloa in Tijuana tegenkomt. Trots vertelt ze dat ze haar tijd in de opvang goed heeft gebruikt: ze heeft het basisschooldiploma gehaald dat ze nooit wist halen toen ze nog klein was.
Veel uitgezette mensen blijven in Tijuana hangen, onder meer omdat hun familie vaak nog in de VS zit en ze zo dichterbij zijn. Anderen kunnen simpelweg niet terug naar landen van herkomst, vanwege de situatie daar. Daniel Ruiz is daarom jaren geleden een callcenter begonnen voor gedeporteerden. Zelf werd hij lang geleden uitgezet, dus hij weet hoe zijn werknemers zich voelen.
“We zijn allemaal op een bepaalde manier met elkaar verbonden, omdat we allemaal onze familie missen”, zegt Daniel. Hij loopt rond tussen rinkelende telefoons en felle computerschermen. Gedeporteerden bellen hier met een Amerikaans accent, voor Amerikaanse bedrijven.
“Dit zijn mensen die twee talen spreken, die veel talenten hebben”, zegt Daniel. “Door ze aan het werk te zetten, krijgen ze sneller een idee wat ze met hun leven willen.” Hij hoopt dat meer bedrijven in Tijuana zijn voorbeeld volgen. Want als de uitzettingen echt massaal worden, moet de stad daarop zijn voorbereid.