Als het aan de Europese Commissie ligt sneuvelt nog een taboe als het gaat om Europees defensiebeleid. Vandaag komt de Commissie met een nieuw plan voor de toekomst van de Europese defensie. Meest opvallende onderdeel: de Europese Commissie wil centraal wapens gaan inkopen.

Tot nu toe is dat onbespreekbaar. Defensiebeleid is een nationale bevoegdheid, daar gaan de regeringen in de hoofdsteden over, niet de Europese Commissie. Maar gezien de dreiging vanuit Rusland, en daarbij opgeteld het reële risico dat dat de Amerikanen hun handen van Europa aftrekken, is de haast groot en wordt wat eerst onmogelijk was nu misschien toch mogelijk.

Witboek

Het ‘Witboek voor de toekomst van de Europese defensie’, zoals de Europese Commissie het plan zelf noemt, is geschreven door Andrius Kubilius. De Litouwse oud-premier is de eerste Eurocommissaris van Defensie. Dat die functie is gecreëerd, is op zich al een teken dat de EU meer gezamenlijk wil optrekken als het gaat om de veiligheid van het grondgebied. De inhoud van zijn plan maakt dat nog duidelijker.

Het plan volgt op het voorstel van de Europese Commissie om 800 miljard euro vrij te maken voor de herbewapening van Europa. Twee weken geleden stelde Commissievoorzitter Von der Leyen voor om in EU-verband geld te lenen en daarnaast de begrotingsregels te laten vieren: andere taboes die al sneuvelden.

Versnippering

Premier Schoof gaf daar ook namens Nederland groen licht voor. Dat kwam hem later op forse kritiek te staan van drie regeringspartijen, de VVD uitgezonderd, maar het verzet kwam te laat om het plan van Von der Leyen tegen te houden.

Het nieuwe Commissieplan richt zich vooral op de vraag hoe die honderden miljarden verstandig te besteden. De Belgische krant De Standaard rekende deze week voor dat Europese landen samen 178 wapensystemen hebben, tegenover 30 van de VS. Die versnippering wil het plan tegengaan. “We moeten beter, gezamenlijk en Europees uitgeven”, is de conclusie van Eurocommissaris Kubilius. “Alleen samen kunnen de lidstaten het verschil maken.”

Geld moet worden uitgegeven aan zaken waar het nu nog aan ontbreekt. Een raketschild dat beschermt tegen aanvallen uit de lucht, een grotere voorraad munitie en een uitgebreide dronevloot zijn een paar voorbeelden uit de lange opsomming van wat nodig is.

En het plan stelt voor dat de Europese Commissie “op verzoek van de lidstaten” als centrale inkooporganisatie kan optreden. Met als argument dat sommige wapens duidelijk een gedeeld belang hebben, denk aan het raketschild.

Gezamenlijke inkoop garandeert volgens de Europese Commissie ook een betere afstemming over wat landen kopen. En, benadrukt het plan, door samen in te kopen valt een betere prijs te bedingen.

Binnen Europa

Bij voorkeur zou de Commissie zien dat wapens in Europa worden gekocht. Afhankelijkheid van landen buiten de Europa is onwenselijk, stelt het plan. Maar lang niet alle wapensystemen die op het verlanglijstje van de EU staan kunnen hier nu al worden geproduceerd en gekocht. Dat moet veranderen, maar voorlopig zullen ook nog wapens buiten de EU moeten worden gekocht, constateert de Commissie.

Het plan pleit weliswaar niet voor een Europees leger en benadrukt ook dat de NAVO “de hoeksteun van de collectieve verdediging in Europa” zal blijven. Maar toch is de koers die de EU volgens de Europese Commissie moet varen duidelijk: richting een Europese Defensie Unie waarin veel nauwer wordt samengewerkt als het gaat om de verdediging van Europees grondgebied.

Het is nu aan de regeringsleiders van alle EU-landen om te beslissen of ze ook dat volgende taboe willen doorbreken. De eerste kans om dat te doen krijgen ze morgen, als ze elkaar in Brussel ontmoeten voor een EU-top.

Door Haluk