Het terrein van de grootste satellietbouwer van Europa is net iets meer dan anderhalf voetbalveld groot. En toch spreekt Aerospacelab van een megafabriek die uit de grond wordt gestampt. Een klein jaar geleden ging de eerste schop de grond in voor de fabriek in het Belgische Charleroi waar vanaf 2026 per jaar 500 satellieten van de band moeten komen.
Het is een nieuwe productielijn naast fabrieken in Louvain-la-Neuve en in Californië. In Louvain-la-Neuve staat ook een testruimte met een speciale shaker, waar de satellieten worden getest op onder meer lanceervibraties en temperatuurschommelingen die tijdens de lancering kunnen optreden.
Directeur Benoit Deper leidt een groep journalisten graag rond op het fabrieksterrein. Anders dan bij andere Europese fabrikanten, zoals Thales en Airbus, worden de satellieten vanaf volgend jaar in serieproductie gemaakt vanaf de lopende band. Afnemers zitten over de hele wereld; het zijn zowel commerciële bedrijven als overheden en instituten.
Deper claimt dat de satellieten uit Charleroi voor 100 procent Europees zijn en niet worden gecontroleerd door de Verenigde Staten. Dat ziet de Europese Commissie graag: Europa moet een autonome defensie-industrie krijgen.
Kwetsbaar
Maar daarmee is niet gezegd dat Europa op korte termijn een eigen satellietnetwerk in de ruimte kan realiseren dat ons minder afhankelijk maakt van Starlink, het satellietsysteem van Elon Musk dat Oekraïne van snelle internetverbindingen voorziet voor communicatie en besturing van drones. Europa voelt zich in toenemende mate kwetsbaar nu de Verenigde Staten zich onder Trump en zijn rechterhand Musk van Europa en de NAVO afwenden.
Want om een satellietsysteem de ruimte in te krijgen heb je ook een raket nodig en daar schort het nog aan in Europa. Lang was de Europese Ariane-raket leidend in de ontwikkeling van de technologie die ons toegang gaf tot de ruimte. Maar sinds Musk met zijn SpaceX de Falcon 9-raket presenteerde, heeft Europa een achterstand opgelopen. Inmiddels heeft de nieuwe Ariane 6-raket een eerste succesvolle proeflancering achter de rug, maar veel bedrijven en overheden geven de voorkeur aan SpaceX.
SpaceX helft goedkoper
Onderdelen van de Falcon 9 kunnen meerdere keren gebruikt worden, er zijn veel meer lanceringen per jaar en daardoor is deze raket in het gebruik veel goedkoper. “De Ariane 6 kan een tiental lanceringen per jaar aanbieden, de Falcon 9 kan meerdere keren per week de ruimte in. Daarmee is SpaceX ongeveer de helft goedkoper: een lancering met de Falcon 9 met meerdere satellieten aan boord kost ruwweg 50 miljoen dollar, een lancering met de Ariane 6 het dubbele”, aldus docent ruimtevaarttechniek Erik Laan van Hogeschool InHolland.
De Europese Commissie heeft eind vorig jaar een vlucht naar voren genomen door in te zetten op een eigen satellietnetwerk, dat de afhankelijkheid van Starlink moet wegnemen: Irissquare oftewel Iriskwadraat). Een constellatie van 260 telecomsatellieten voor communicatie tussen overheden, dat autonoom van landen als China, Rusland of de Verenigde Staten kan opereren. Het moet voorkomen dat deze landen kunnen meekijken, of, zoals in het geval van Starlink al eens gebeurde, het systeem kunnen uitschakelen. De eerste miljarden zijn daarvoor gereserveerd en het netwerk zou vanaf 2029 in delen operationeel moeten worden.
“Communicatie is essentieel voor onze veiligheid: dat je weet waar je bent, dat je dat anderen kunt laten weten en dat je data en beeldmateriaal kunt doorsturen over bijvoorbeeld troepenopbouw. Dat moet overeind blijven in een oorlogssituatie. Satellieten zijn dan veel veiliger omdat die niet snel kunnen worden uitgeschakeld”, licht Laan toe.
Laan vindt dat Europa in toenemende mate zelfstandig en onafhankelijk moet opereren in de wereld van de observatie- en telecomsatellieten die nodig zijn voor onze veiligheid. “Over een paar jaar kunnen we dat”, is zijn voorspelling. Twee voorwaarden noemt hij van belang. “We moeten nadenken over de kosten zodat we concurrerend worden. En we moeten ons beter organiseren. Want we moeten zorgen dat we niet afhankelijk zijn van de grillen van een techmiljardair.”