Wie twee jaar geleden de delta van de Po bezocht, de plek ten zuiden van Venetië waar de langste rivier van Italië de zee in stroomt, trof daar al voor zonsopgang een drukte van belang. Elke ochtend stapten honderden vissers vanuit paalhutten op de oever in kleine bootjes om daar urenlang een van de delicatessen van de Italiaanse keuken op te vissen: de venusschelp.
Tegenwoordig blijft het op die plek de hele dag stil. De paalhutten zitten op slot, de bootjes liggen onder plastic hoezen en veel vissers zitten thuis. De oorzaak is te vinden onder het wateroppervlak: de blauwe krab.
Woestijnen
“In mei, juni 2023 was er in een lagune hier vlakbij opeens een invasie van kleine krabben”, herinnert Paolo Mancin zich. De voorzitter van het vissersconsortium in de gemeente Scadovari herinnert het zich levendig.
“Ze kwamen achter onze bootjes aan en aten alles wat ze op de bodem vonden. Mosselen, venusschelpen, na twintig dagen was die hele lagune leeg.”
De blauwe krab is een exoot, oorspronkelijk afkomstig van de oostkust van de VS, maar al decennialang sporadisch gespot in de Middellandse Zee. Wetenschappers vermoeden dat hij zich door de opwarming van het zeewater de laatste jaren stabiel heeft kunnen vestigen in de Podelta. De droogte van de Po in 2022 heeft dat proces vermoedelijk versneld.
Vanuit één lagune verspreidden de krabben zich naar andere plekken, daarbij alle zeevruchten verorberend die ze tegenkwamen. “Eind 2023 zaten we op nul”, zucht Mancin. “Onze lagunes zijn woestijnen geworden.”
Generaties vissers
“Nu zitten de krabben nog onder de grond vanwege de kou. Maar zodra het warmer wordt, krioelt het op de bodem”, wijst Simona Passarella. “Elk net dat je ophaalt, zit dan vol.”
In de rij paalhutten langs de waterlijn is die van Passarella de enige waar beweging is. “Mijn vriend en ik zijn overgestapt op oesters. We kweken ze in kooien van hard plastic, die de krabben niet stuk krijgen. Meestal althans, want soms komen hun klauwen zelfs daar doorheen.”
Het lukt haar om de eindjes aan elkaar te knopen, maar dat ze al twee jaar geen vongole meer vist, doet haar pijn. “Mijn grootouders waren vissers, mijn ouders ook. Hier in het dorp stond je om 04.30 uur op. De bar, de bakker, iedereen was daarop aangepast. Het hele leven is nu heel anders.”
Van de 1500 leden die bij het vissersconsortium zijn aangesloten besloten 450 van baan te veranderen. Onze omzet is van 60 miljoen euro in 2023 naar 15 miljoen euro in 2024 gegaan”, vertelt consortiumvoorzitter Mancín. “10 procent van het gebied dat we vroeger bevisten hebben we inmiddels kunnen afzetten met netten, zodat er weer iets kan groeien, maar dat kan niet overal. Economisch is het een ramp.”
Reden voor de regering om met een reddingsplan te komen voor de sector. De komende twee jaar wordt tien miljoen euro geïnvesteerd. “Daarmee gaan we zoveel mogelijk vrouwtjeskrabben vangen en verbranden. Ook krijgen de consortia geld om meer netten te plaatsen en om nieuw vongole-zaad aan te kopen uit Portugal”, vertelt Mancin, die mee-onderhandelde over het plan.
Als de vooropgezette planning gerespecteerd wordt, denkt hij dat het kan werken. “Ons leven heeft altijd bestaan uit zeevruchten. Daar zijn we goed in en die willen we ook blijven vissen.” Tegelijk, erkent Mancin, “is tien miljoen euro ook weer niet heel veel geld. We moeten het verdelen over alle getroffen gebieden.”
Krabbenvlees verkopen
Aan een plan b voor de sector wordt daarom ook gewerkt: dan maar geld verdienen aan de krabben. “We hebben een akkoord ondertekend met een bedrijf uit Sri Lanka. Dat kan de krabben hier bevriezen, in Sri Lanka het vlees eruit laten halen en dat naar de VS sturen. Daar blijkt krabbenvlees erg gewild”, vertelt Mancin.
Maar Simona Passarella voelt weinig voor de krabbenvangst. De dieren komen haar inmiddels de neus uit. “Voorlopig lukt het om te overleven van de oestervangst. Maar met wat hulp hier en daar zal het wel lukken om opnieuw te beginnen met de vongole. Dan worden onze lagunes weer hoe ze vroeger waren.”
Ook droogte is een probleem voor de vongole. In 2023 maakten we daar deze video over: