Oekraïne en Rusland hebben de afgelopen dagen in de gesprekken met de Verenigde Staten beide ingestemd met een gedeeltelijk staakt-het-vuren op de Zwarte Zee. Dat meldt het Witte Huis naar aanleiding van de gesprekken in Riyad. Ook zullen Oekraïne en Rusland maatregelen treffen om aanvallen op elkaars energie-infrastructuur te stoppen.
Zowel de Oekraïense president Zelensky als het Kremlin heeft het bestand op de zee bevestigd, maar beide landen houden wel een slag om de arm. De landen hebben niet direct met elkaar onderhandeld. De Amerikaanse delegatie ging zondagavond eerst in gesprek met de Oekraïense delegatie. Na afloop zei de Oekraïense minister van Defensie dat er sprake was van een “productief en doelgericht” gesprek. Een dag later sprak de VS met de Russische delegatie.
Het Witte Huis heeft nu twee vrijwel identieke verklaringen over de gesprekken gepubliceerd. Daarin staat ook wat de VS aan beide landen heeft toegezegd. Zo zegt de VS dat het Oekraïne zal helpen met het uitwisselen van krijgsgevangenen, de vrijlating van burgers die gevangen zitten en de terugkeer van de door Rusland gedeporteerde Oekraïense kinderen.
De Oekraïense minister van Defensie plaatst op X meteen een kanttekening bij het afgesproken staakt-het-vuren. Als er Russische militaire schepen buiten het oostelijke gedeelte van de Zwarte Zee varen, zal Oekraïne dit opvatten als een schending van de afspraak en een bedreiging voor de veiligheid van Oekraïne. “In dat geval heeft Oekraïne het volste recht om het recht op zelfverdediging uit te oefenen”, schrijft de minister.
Ook president Zelensky blikt alvast vooruit op eventuele schendingen van de afspraken. Volgens hem geldt het gedeeltelijke staakt-het-vuren per direct. “Als de Russen dit schenden, dan heb ik een directe vraag voor president Trump.” Hij zal de VS dan meteen vragen om aanvullende sancties tegen Rusland en nieuwe wapenleveranties, zei Zelensky op een persconferentie in de Oekraïense hoofdstad Kyiv.
In de verklaring over de gesprekken met de Russische delegatie staat dat de VS Rusland zal helpen om opnieuw toegang te krijgen tot de wereldmarkt voor het exporteren van landbouwproducten en kunstmest. Daarnaast zal de VS zich inspannen om “de kosten voor maritieme verzekeringen te verlagen en de toegang tot havens en betalingssystemen voor dergelijke transacties te verbeteren”.
Sinds de grootschalige inval van Rusland in Oekraïne hebben de Verenigde Staten en de Europese Unie meerdere sanctiepakketten opgelegd. Voor de landbouw is echter een uitzondering gemaakt, met het oog op voedselveiligheid. Ook kunstmest valt hieronder. Wel kondigde de Europese Commissie in januari aan om hoge importtarieven te gaan heffen op Russische kunstmest.
Ook vanuit het Kremlin worden de afspraken over het gedeeltelijke staakt-het-vuren bevestigd. Het Kremlin verwijst naar de afspraken met de VS over het herstellen van de toegang tot de wereldmarkt. Dat hangt af van het opheffen van de sancties tegen meerdere financiële Russische organisaties, benadrukt het Kremlin. De afspraken voor het staakt-het-vuren gaan pas in als de sancties tegen de Russische banken die betrokken zijn bij de handel in voedsel en mestproducten zijn opgeven, zegt het Kremlin. Ook moet het land weer volledig worden aangesloten op betalingssysteem Swift, eist Rusland.
Het bevestigt daarnaast dat beide landen hebben toegezegd om de aanvallen op elkaars energiesector en infrastructuur voor dertig dagen te staken. Die periode is ingegaan op 18 maart, zegt het Kremlin. Sindsdien zijn er al meerdere keren aanvallen geweest op de infrastructuur.
Wat er allemaal valt onder de energiesector en infrastructuur is nog niet duidelijk.
De Oekraïense minister van Defensie schrijft dat er zo snel mogelijk opnieuw overlegd moet worden over de precieze invulling van het bestand. Dat geldt ook over wie er toezicht gaat houden op de afspraken. Hierover heeft de VS afgesproken met beide landen dat ook andere landen kunnen helpen bij het naleving van de afspraken.