Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken kan nog niet zeggen hoeveel geld er komt om de financiële problemen van gemeenten te verminderen. Wel maakte ze duidelijk dat het hele kabinet “de zorgen” deelt uit de steden en dorpen.
De gemeenten kijken met angst en beven naar volgend jaar. Dan staat er een korting van 2,4 miljard euro gepland op het Gemeentefonds, het geld dat het Rijk geeft aan de gemeenten. Die spreken van een “ravijnjaar”, want tegelijkertijd lopen de kosten op.
“We kijken wat er nodig is om het gat te dichten”, aldus minister Uitermark in een Kamerdebat vandaag. “Het gaat niet om of, maar om hoe. Maar nu is er nog geen oplossing.”
Tientallen lokale politici uit het hele land zijn naar het debat in de Tweede Kamer gekomen. Er zijn twee extra zaaltjes in het Kamergebouw nodig om iedereen een plek te geven. De gemeentebestuurders hopen op een plan om de miljardenkorting terug te draaien.
Kinderboerderij
Met het geld uit het Gemeentefonds betalen de 342 gemeenten allerlei zaken. Veel geld gaat bijvoorbeeld naar de jeugdzorg, maar het wordt ook gebruikt voor de reinigingsdienst, onderhoud van groen of voor een kinderboerderij. Het probleem is dat gemeenten zelf nauwelijks mogelijkheden hebben om geld binnen te krijgen. Wel kunnen ze de onroerendezaakbelasting (ozb) voor huiseigenaren verhogen en dat gebeurt ook steeds meer. In Amsterdam bijvoorbeeld met meer dan 27 procent.
De oppositie heeft geluisterd naar de al maanden aanhoudende noodkreten van de gemeenten, bleek tijdens het debat. Burgemeesters en wethouders spreken over het “ravijnjaar”, om duidelijk te maken dat ze vrezen in een financieel ravijn te belanden.
“De burger is de dupe, leerlingen moeten in een beschimmelde school zitten”, zegt SGP-Kamerlid Flach. De SP snapt niet dat de coalitiepartijen – die zeggen de koopkracht en bestaanszekerheid te verbeteren – niet ingrijpen. “Burgers worden het ravijn in gedonderd”, stelt SP-Kamerlid Van Nispen. De ChristenUnie vreest dat “de ziel uit een dorp verdwijnt” als het buurthuis of het zwembad dicht moeten. En het CDA vindt dat de coalitie “de democratie aan het slopen is”.
Ze verwijten de coalitie ook dat die “tegenover” de gemeenten is komen te staan, waardoor de verhoudingen tussen de overheden verslechterd zijn. Inmiddels dreigen de gemeenten zelfs naar de rechter te stappen als het kabinet niet met een oplossing komt.
Geen concrete toezeggingen
De coalitiepartijen PVV, VVD en NSC maken in het debat duidelijk wel begrip te hebben voor gemeenten, maar doen geen concrete toezeggingen. De korting is afgesproken in de formatie. PVV-Kamerlid Deen zegt dat het kabinet bovendien voor “grote uitdagingen” staat op het gebied van defensie, zorg, infrastructuur en het stroomnet. “Ik tover hier geen honderden miljoenen uit mijn zak”, aldus Deen.
NSC oppert dat gemeenten mogelijk gebruik kunnen maken van hun financiële reserves, die volgens een onderzoek zo’n 11 miljard euro omvatten. De VVD heeft veel bezorgde wethouders en zegt “echt” de uitdagingen van de gemeenten “te zien”.
Maar de partij vindt dat er ook kritische vragen gesteld mogen worden over het uitgavenpatroon van gemeenten. VVD-Kamerlid De Vries zegt dat in Utrecht de afgelopen vijf jaar 38 procent meer ambtenaren zijn aangenomen. “Hoezo? Het Rijk moet toch ook bezuinigen op ambtenaren?”
De komende weken praat het kabinet over de voorjaarsnota, dat is een aanpassing van de lopende begroting. Heel veel bewindslieden hebben extra wensen, zo bleek al de afgelopen weken. In dat overleg zal minister Uitermark het extra geld voor de gemeenten voor elkaar moeten krijgen. Beloften doet ze niet. “Ik ga wel mijn stinkende best doen.”