Op de redactie van de Italiaanse krant Il Foglio in Rome doen twintig journalisten wat ze altijd doen: ze gaan op reportage, volgen debatten, schrijven commentaren. Twee collega’s hebben deze maand een heel andere taak: zij bedenken opdrachten voor ChatGPT.
Een maandlang publiceert de krant een bijlage die volledig geschreven is door kunstmatige intelligentie (AI). Il Foglio, rechts-progressief van signatuur, is naar eigen zeggen het eerste medium ter wereld dat AI zo verregaand toepast in zijn journalistiek.
“We willen leren wat we aan AI kunnen vragen en wat niet,” stelt hoofdredacteur Claudio Cerasa. Juist in deze tijd noemt hij dat belangrijk.
Opdrachten voor artikelen worden steeds op dezelfde manier gegeven, toont journaliste Priscilla Ruggiero aan haar computer. “Schrijf een artikel over dit thema, in deze stijl, met dit aantal woorden en deze redactionele lijn.” In de AI-krant staan korte nieuwsberichten, maar ook langere analyses en recensies. “Afhankelijk van het type artikel voegen we ook bronmateriaal toe dat de chatbot moet lezen.”
De kwaliteit van die artikelen is “soms slecht en soms matig”, oordeelt hoofdredacteur Cerasa. “Het hangt sterk af van de vraag die we stellen. Hoe specifieker die is, hoe beter het resultaat. Zonder duidelijke richting gaat de chatbot zelf dingen verzinnen.”
Artikelen met feitelijke onjuistheden worden met andere instructies herschreven of helemaal geschrapt. Kleine onjuistheden, zoals fout gespelde namen, worden wel gepubliceerd. De krant vraagt lezers om alle fouten die ze opmerken te melden voor een uitgebreide beoordeling die na het experiment verschijnt.
Verkoop krant stijgt
Met het experiment wil Il Foglio “de journalistieke potentie van AI beter begrijpen”, stelt de hoofdredacteur. Hij zegt daarvoor veel lof te hebben gekregen van andere media. Ook lezers lijken het experiment te waarderen: de verkoop van de krant steeg sinds de start van de proef met 70 procent.
Toch klinkt er ook kritiek. “Als er ooit een tijd was om gevaarlijke, innovatieve middelen te proberen waarvan de we de impact op de maatschappij en de mensheid nog niet helemaal begrijpen, is het nu”, schreef nieuwssite Politico schertsend.
Of het verantwoord is om artikelen te genereren via weinig transparante algoritmes geprogrammeerd door techbedrijven met grote politieke belangen, is een vraag die op de redactie nog niet beantwoord is, vertelt Cerasa.
“Ooit zullen we het erover hebben, maar volgens mij bestaat er geen beter moment dan nu om dit experiment uit te voeren. Het geeft inzicht in de mechanismen van AI.”
Onvervangbaar
Zelf trekt hij voorlopig “nauwelijks negatieve conclusies”. Positief verrast is Cesara door het vermogen van ChatGPT om teksten op ironische toon te schrijven, in lijn met de gebruikelijke stijl van Il Foglio.
Toch twijfelt hij niet aan de vervangbaarheid van journalisten door een chatbot. “Als een machine het werk van een journalist kan doen, is dat niet het probleem van de machine, maar van de journalist. Die moet dan beter zijn best doen om uniek uit de hoek te komen. Onze journalisten zijn zelfbewust genoeg om te weten dat ze onvervangbaar zijn.”
Nieuwe vragen
“Ook wij hebben geen eenduidige antwoorden”, stelt Cerasa concluderend. “We willen leren welke vragen we aan AI kunnen stellen, maar ook welke vragen we in het algemeen over AI moeten stellen. Het doel is niet om zekerheid te bieden, maar juist om nieuwe vragen op te werpen.”
Over de toekomstige rol van AI in journalistiek hebben ze bij Il Foglio “wel duizend ideeën”, stelt de hoofdredacteur. Na het AI-experiment, op 11 april, wil de krant erover beslissen.
Verschillende redacties wereldwijd hebben hun interesse getoond in dit experiment, al wil Cerasa niet zeggen welke. Eén conclusie wil hij wel alvast delen: “Als iemand bedenkt om een krant volledig met AI te schrijven, dan wens ik diegene succes. Maar ik zou het zeker niet aanraden.”