De meeste Nederlanders denken niet zwart of wit over de komst van asielzoekers, hoewel debatten in de Tweede Kamer en berichten in de media een andere indruk wekken. Dat staat in een onderzoeksrapport over migratie dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) vandaag publiceert.
Volgens het onderzoek is er een grote variatie in opvattingen in dit “verhitte politieke debat”. Een derde van de bevolking vindt dat Nederland de grenzen moet sluiten voor asielzoekers, terwijl een op de tien (9 procent) juist meer asielzoekers wil opnemen dan nu. Maar tegelijkertijd is een grote groep (58 procent) van mening dat Nederland de plicht heeft om ‘echte vluchtelingen’ op te vangen. Daarmee wordt gedoeld op mensen die vluchten voor oorlog en geweld.
Onderzoeker Jaco Dagevos ziet dat mensen ook genuanceerd denken over arbeidsmigranten. “De gedachte daar is: er moeten grenzen worden gesteld, maar Nederland kan om economische redenen ook niet zonder.”
Meer dan zomaar een politiek issue
Dat het debat over migratie desondanks zo gepolariseerd is, komt volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau onder meer door de emoties die het onderwerp oproept. Onderzoek laat zien dat mensen die veel zorgen hebben over migratie, ook vinden dat het de verkeerde kant op gaat met de samenleving en dat de politiek er niet voor hen is. Dat maakt migratie tot veel meer dan zomaar een politiek onderwerp.
“Het raakt ook aan fundamentele discussies over wat het betekent om Nederlander te zijn en aan het gevoel erbij te horen en mee te tellen”, schrijft het SCP.
Voor- en tegenstanders staan in die emotionele sfeer tegenover elkaar en luisteren niet meer naar elkaars argumenten. Er is in de waarneming van het SCP sprake van een “dovemansgesprek”, wat een evenwichtige discussie over het te voeren migratiebeleid in de weg staat.
Onvrede is zichtbaarder
Ondertussen, laat het SCP zien, zijn Nederlanders de voorbije twintig jaar eerder positiever dan negatiever zijn gaan denken over toelating van migranten. Een van de redenen kan zijn dat jongere generaties meer gewend zijn aan een diverse maatschappij dan hun ouders en grootouders.
Tegelijkertijd zijn er in diezelfde periode verschillende politieke partijen in de Tweede Kamer gekomen die vooral campagne voeren op de zorgen over migratie en de problemen met integratie van nieuwkomers. Mensen die zich zorgen maken over migratie, voelen zich ook minder dan voorheen geremd om zich in het openbaar te uiten. Daarmee is die onvrede zichtbaarder geworden en is migratie bij kiezers centraal komen te staan in het denken over hun politieke identiteit, aldus het SCP.
‘Groei verstandig matigen’
SCP-onderzoeker Dagevos hoopt dat het nieuwe rapport tot meer aandacht leidt voor de grote middengroep in het migratiedebat, die vindt dat migratie zowel positieve als negatieve kanten heeft. “Dat is in lijn met de aanbevelingen van de ‘staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050’. Die pleitte ervoor de groei van de bevolking op een verstandige manier te matigen. Om dat voor elkaar te krijgen, moeten er nu beslissingen worden genomen, bijvoorbeeld over de vraag welke economische sectoren we bijvoorbeeld wel en niet essentieel vinden voor de toekomst”, zegt Dagevos. “Lukt dat, dan hebben Nederlanders hopelijk meer het gevoel dat de politiek weer greep heeft op migratie.”
De SCP-onderzoeker ziet in de uitslag van de laatste Kamerverkiezingen een duidelijke oproep om daar werk van te maken.