Afgelopen maand was in Nederland de droogste maart sinds het begin van de metingen in 1906. Dat valt op te maken uit de nieuwste gegevens van het KNMI hierover. En dat terwijl het instituut eigenlijk pas vanaf vandaag, 1 april, traditiegetrouw begint met het monitoren van de droogte in Nederland.
Gemiddeld werd er door de automatische weerstations in maart ongeveer 6 millimeter neerslag gemeten, waar dat normaal gesproken 53 millimeter is. Het vorige record stamt uit 1993. Toen viel er in maart 9 millimeter regen in Nederland.
Niet alleen in maart viel weinig neerslag, ook in februari werd slechts 28 millimeter gemeten, waar het langjarig gemiddelde voor februari op 58 millimeter ligt. “Als we op 1 januari van dit jaar waren begonnen met het bijhouden van het neerslagtekort, dan had het nu op 35 millimeter gestaan”, aldus het KNMI.
Hoewel de hoeveelheid neerslag de afgelopen decennia gemiddeld ongeveer gelijk is gebleven, nam vooral de verdamping toe, legt klimaatexpert Peter Siegmund van het KNMI uit. Het verschil tussen de verdamping en de neerslag is dus groter geworden. “Dat is ook logisch, want het is warmer en dan krijg je meer verdamping. Dat is een keiharde klimaatzaak.” Ook de toegenomen zonnestraling speelt hierbij een rol.
Honderd natuurbranden
Een van de gevolgen van de toenemende droogte is een verhoogd risico op natuurbranden. In de afgelopen weken was het al vaak raak. Inmiddels is het aantal natuurbrandmeldingen voor maart opgelopen tot honderd, meldt het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid. In delen van Noord- en Zuid-Holland en Brabant is het risico op natuurbranden groter dan normaal.
De droogte is niet onopgemerkt gebleven bij volkstuincomplex Het Kloosterpark, pal naast het KNMI. “De regentonnen zijn al flink leeg”, vertelt Frank Bottenberg, terwijl hij met een grondboor laat zien hoe droog de bovenste laag grond is. “Ik heb ze dit jaar ook niet geleegd in de winter. Dat doe ik normaal gesproken wel, tegen de vorst. Dus ik heb ze gewoon vol gelaten en ze waren dus écht vol. Dan raken ze nu dus al behoorlijk leeg.”
Het water gaat op aan de plantjes die al in de grond staan. “Ik heb de kers water gegeven, de radijs. De spinazie heb ik al water gegeven. Die moet je goed in de gaten houden, want die is natuurlijk net gezaaid.” Niet vaak heeft hij al zo vroeg in het jaar de gieter moeten pakken als nu. “Ik kan me eigenlijk niet herinneren wanneer dat eerder is geweest.”
Begin april blijft droog
In de komende weken valt er weinig verbetering te verwachten. “We kunnen zo’n twee weken vooruitkijken en dan komt er echt weinig regen”, vertelt Siegmund. “Er wordt maar iets van 6 millimeter verwacht, terwijl er normaal gesproken in de eerste twee weken van april zo’n 20 millimeter valt. En de verdamping zal ook groter zijn dan gebruikelijk, omdat er de komende dagen veel zon wordt verwacht.”
Het nieuwe droogterecord leidt bij het KNMI tot discussie, merkt ook Siegmund. Historisch gezien loopt het meteorologische droogteseizoen van april tot en met september. In die periode is de verdamping meestal groter dan de neerslag, waardoor de bodem uitdroogt en er een neerslagtekort ontstaat. Maar waar april vroeger een logisch begin voor het monitoren was, duikt de droogte in een veranderend klimaat eerder op.
Tien dagen naar voren
Het droogterecord in maart geeft nieuwe brandstof aan het gesprek over het traditionele begin van het meteorologische droogteseizoen. Is 1 april niet een te laat moment? “Je moet dit natuurlijk niet op basis van gegevens van één jaar besluiten, want het ene jaar is het andere niet”, zegt Siegmund. “Maar op de hele trend zien we dat het neerslagtekort ongeveer tien dagen naar voren is gegaan sinds 1965.”
Of het ook later in het jaar zo droog blijft als nu, valt moeilijk te voorspellen. Siegmund: “We zitten echt nog aan het begin van het groeiseizoen. Na half april weten we echt nog niets zeker. Maar er is wel een algemene trend naar het droger worden van het groeiseizoen. Dat is wel een significante trend: van 1 april tot eind juni neemt het neerslagtekort toe. Dat geldt ook voor het neerslagtekort als geheel. Die trend zet waarschijnlijk door.”