Van een selectie zonder ziel naar een kampioensploeg vol strijders. Het kan rap gaan in de voetballerij, al helemaal bij snelkookpan Ajax. Waar vorig jaar Steven Bergwijn de groep nog probeerde te leiden, is het huidige succes mede te danken aan een herstelde hiërarchie.
“Er is een enorme teamgeest”, vertelt Ted van Leeuwen, die als technisch directeur van clubs als Vitesse, FC Twente en NEC verantwoordelijk was voor de samenstelling van een selectie. “Er zijn veel cultuurbewakers”, ziet teamontwikkelaar René Felen, die al jarenlang samenwerkt met Ronald Koeman.
De onuitputtelijke drive van Davy Klaassen (32), de extreme winnaarsmentaliteit van Wout Weghorst (32), het leiderschap van de vorig jaar winter aangetrokken Jordan Henderson (34) en de ervaring van de onder de lat teruggekeerde Remko Pasveer (41). Ze drukken een voor een hun stempel op dit Ajax.
Fundament is terug
En dat was nodig, na een periode waarin toenmalig technisch directeur Sven Mislintat twaalf spelers van negen verschillende nationaliteiten aantrok. Sterkhouders als Dusan Tadic en Klaassen vertrokken, nadat kind van de club Daley Blind al weg was gegaan. Een sterke kern ontbrak.
“Dat is het fundament”, vertelt Van Leeuwen, die ook in Malta, Cyprus en Denemarken werkte. “Je probeert bij clubs een centrale groep te formeren van vier of vijf spelers uit de eigen jeugd.”
“Daar kunnen dan spelers van buiten bij. Die groep kan de rest namelijk ook helpen of opvangen met van alles en nog wat. Als je dat niet hebt in een selectie, werkt het niet. Succes wordt behalve door individuele kwaliteit ook bepaald door hoe je groep is. En soms valt een elftal toevallig geweldig in elkaar.”
Selecteren op karakters?
Is dat toeval of is dat het gevolg van bewuste keuzes? “Je begint niet bij karakters, maar bij kwaliteit. Je zoekt spelers op posities je nodig hebt en soms blijken karakters dan goed bij elkaar te passen”, aldus de 73-jarige Van Leeuwen, die op de achtergrond nog altijd actief is in de voetballerij.
Teamontwikkelaar Felen, die op het afgelopen EK tot de staf van Oranje in Duitsland behoorde en in het verleden ook voor teams van Feyenoord, PSV en Ajax heeft gewerkt, herkent die gedachtegang. “Ik merk tot mijn verbazing dat clubs lang niet altijd kijken naar karaktereigenschappen.”
“Vaak roepen trainers halverwege het seizoen dat ze karakter missen in hun ploeg. Dan denk ik: ja, daar hebben we het in het begin al over gehad”, vertelt Felen. “Je moet het ook durven als club: haal je een speler die misschien minder kwaliteit heeft, maar wel de groep bij elkaar houdt óf ga je voor die snelle buitenspeler?”
Terug naar de transferzomer. Alex Kroes presenteert Weghorst. “Hij laat zien hoe je als sportman in het leven moet staan”, zegt de ’td’ over de nieuwe spits. Van trainer Francesco Farioli krijgt Weghorst te horen dat hij dat hij “een belangrijke speler moet worden door de persoon die hij is en de voetballende kwaliteiten die hij heeft”. In die volgorde.
Persoonlijkheid en leiderschap
Bij de terugkeer van Klaassen somt Farioli drie redenen op: zijn karakter, wil om te leren en het feit dat hij weet wat Ajax betekent. Ook de keuze voor de veertiger Pasveer als eerste keeper, met een veel lagere marktwaarde dan de daarvoor goed presterende Diant Ramaj, is een bewuste.
Farioli, een voormalig keeper en keeperstrainer, schreef een scriptie, waarin hij stelt dat een doelman vanuit zijn positie het beste overzicht van alle spelers heeft. En dat het daarom van belang is, dat een keeper goed kan coachen.
“Ik denk dat we met Remko de best mogelijke teamgeest in het elftal krijgen. Hij kan ons de persoonlijkheid en het leiderschap geven dat we nodig hebben op het veld”, aldus Farioli. Het zijn precies die twee termen die ook de winter ervoor vallen bij Ajax, wanneer routinier Henderson wordt aangetrokken.
Geen Antony, maar Strootman
Het zijn jongens die de normen en waarden bepalen in de kleedkamer, weet Felen, die een boek schreef over teamontwikkeling. Ongeacht de hoeveelheid speeltijd, geven zij altijd het juiste voorbeeld. Bij hen staat het team voorop. “Bij Oranje was Kevin Strootman daar heel goed in. Of recenter Marten de Roon en Daley Blind.”
“Daar heb ik het vaak met ze over gehad. Natuurlijk wilden zij ook spelen, maar ze hadden ook als wissel een enorme waarde. Daarmee wordt niet alleen de bovenkant gestimuleerd, maar wordt ook de onderkant omhooggestuwd. Dat is een wezenlijk onderdeel in het succes van een team”, zegt Felen.
“Het zijn nu bij Ajax vooral no-nonsense voetballers”, oordeelt Van Leeuwen. “Terwijl de club juist altijd spelers had die boven het maaiveld uitstaken. Nu is die er, al dan niet bewust, niet. Dit Ajax heeft geen Antony of Mohammed Kudus. Dit is een sober team.”
Van Leeuwen gaat verder: “Ik zag ze zelfs tijdrekken. Dat was nooit iets van Ajax. Maar goed, ik snap het, als je ziet waar ze vandaan komen. Het is heel knap hoe ze het gedaan hebben, zonder echte uitblinkers.”