Vorige week was het weer raak: een dopingschorsing voor een Keniaanse atleet met een grote staat van dienst. Brimin Kipkorir, winnaar van de marathons van Frankfurt (2022 en 2023) en Sydney (2024), voegde zich bij een aanzienlijke groep landgenoten die eerder tegen de lamp liepen.
Sinds 2015 kregen ruim 300 Keniaanse atleten, veelal langeafstandslopers, een dopingschorsing opgelegd. Momenteel zijn er 127 Kenianen met een lopende schorsing, onder wie veel (voormalig) wereldtoppers.
De cijfers wijzen op een groot dopingprobleem in Kenia: geen land ter wereld heeft zoveel dopingschorsingen openstaan. Toch zeggen wereldwijde atletiekorganisaties en betrokkenen dat het Oost-Afrikaanse land juist hard op weg is om het probleem te beteugelen.
“Tussen 2008 en 2014 is het zo’n beetje misgegaan, toen werd doping op grote schaal geïntroduceerd in Kenia”, zegt atletenmanager Michel Boeting, die al decennialang tientallen Kenianen begeleidt.
Veel Kenianen waren nooit goed voorgelicht over doping en zagen in hardlopen een gouden kans om te ontsnappen aan de armoede. Dat maakte hen een kwetsbare groep die makkelijk viel voor de verleidingen van dopinggebruik.
Sinds 2015 gaat het echter hard met de dopingbestrijding in Kenia. Het Keniaanse anti-dopingagentschap ADAK krijgt inmiddels vijf miljoen dollar per jaar van de overheid, wat (omgerekend naar euro’s) meer is dan bijvoorbeeld de Dopingautoriteit in Nederland krijgt. En dat in een land met een bruto nationaal product (bnp) dat nog geen tien procent is van dat in Nederland.
Uit het archief: een reportage uit 2019 over epo bij Keniaanse atleten:
De intensieve aanpak van dopinggebruik betekent dat er veel meer tests worden uitgevoerd, op veel meer atleten. Vorig jaar werden ruim 2.000 tests gedaan, de ambitie van ADAK is om dat aantal dit jaar te verdrievoudigen.
“We nemen meer tests af, dus vinden we meer positieve gevallen”, vatte voorzitter Sarah Shibutse het vorig jaar samen. “Dat is een teken dat het proces werkt.”
Organisaties als wereldantidopingagentschap WADA en internationale atletiekbond World Athletics zijn blij met de gang van zaken en prijzen de Keniaanse inspanningen veelvuldig: vorige maand stelde World Athletics-voorzitter Sebastian Coe “verguld” te zijn met Kenia. Ook de invloedrijke organisaties zien de vele positieve tests juist als een teken dat het dopingprobleem nu goed aangepakt wordt. Atletenmanagers zijn op hun beurt kritischer.
Zo circuleren al langer verhalen over dopingcontroleurs die graag zouden willen ‘scoren’ met het betrappen van een atleet van naam. Daarbij gaan ze niet altijd even zorgvuldig te werk.
Met name het opgeven van de whereabouts van atleten blijft een onderwerp van discussie. Als het drie keer voorkomt dat een atleet niet op de plek is die hij heeft doorgegeven aan de dopingcontrole, en dus niet getest kan worden, volgt een schorsing.
Vanuit de atletiekwereld klinken klachten dat schone sporters te vaak geschorst worden door gedoe rondom de whereabouts. Dat herkent Boeting: “Controleurs zouden soms iets beter hun best mogen doen. Zeker in een land als Kenia waar vaak straatnamen of nummerbordjes ontbreken, moet je soms iets beter zoeken.”
Controleurs zouden soms te snel concluderen dat een atleet niet ter plaatse is, terwijl die dat wel degelijk is. Of er wordt in een verkeerd hotel gezocht, waarna de nietsvermoedende atleet een gemiste test erbij krijgt.
Toch staan ook atletenmanagers achter de strenge dopingaanpak in Kenia. Hoe schoner de sport, hoe geloofwaardiger de prestaties van de atleten zijn en hoe meer sponsorgeld zij hopelijk kunnen binnenhalen, zegt Boeting.
Boeting: “Er wás een groot dopingprobleem in Kenia, dat wil ik best toegeven. Maar Kenia is gewoon op de goede weg nu. Er gaat er geheid nog wel één gepakt worden, maar dat is inherent aan de vele tests.”
444 atleten ‘geoormerkt’
Een volgende stap in de dopingbestrijding is het ‘oormerken’ van 444 atleten, zo maakte de Keniaanse atletiekbond deze week bekend. Het gaat om sporters die kansrijk zijn om de WK atletiek in Tokio in september te halen: zij worden de komende maanden onderworpen aan zeer strenge dopingcontroles.
“Dat is in principe niets nieuws”, zegt Boeting over de intensieve dopingcontroles. Dat gebeurt bij sommigen van zijn atleten al jaren. “Maar nu worden ook ‘nieuwkomers’ gevolgd die kansrijk zijn om de WK te halen.”
Of alle 444 atleten schoon blijken, dat durft niemand te voorspellen. Maar dat de dopingepidemie in Kenia over zijn top is, daarover zijn betrokkenen en atletiekorganisaties hoopvol.