Ministers van Defensie van zo’n dertig landen komen vanmiddag om 15.00 uur samen op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. De zogenoemde ‘coalitie van welwillenden’ praat dan verder over het militair versterken van Oekraïne en over het sturen van een troepenmacht naar dat land, mocht er een staakt-het-vuren in de oorlog met Rusland komen. Voor Nederland schuift defensieminister Ruben Brekelmans aan.
De gesprekken zijn in een “vergevorderd stadium”, zei premier Schoof bijna twee weken geleden in Parijs bij een soortgelijke bijeenkomst. Toch zijn de plannen twee maanden na het eerste overleg nog altijd niet klaar en blijven landen verdeeld. Het roept de vraag op: hoe welwillend zijn de landen eigenlijk en gaat het er nog wel van komen?
De verwachtingen waren in februari nog hooggespannen. Europa schoot in crisisstand na het telefoontje van de Amerikaanse president Trump met zijn Russische ambtgenoot Poetin, dat hij hield zonder enig overleg met de Europeanen.
Trumps minister van defensie Hegseth zei vervolgens op een NAVO-top plompverloren tegen de Oekraïners dat ze het lidmaatschap van de organisatie wel konden vergeten. Ook noemde hij het “niet realistisch” dat ze al het door Rusland geannexeerde grondgebied zouden terugkrijgen. Voor de Europese NAVO-partners was zijn boodschap eveneens glashelder: voor hun veiligheid hoeven ze niet langer vanzelfsprekend op de Amerikanen te rekenen.
Daarop nam Europa zelf het heft in handen. Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk organiseerden verschillende bijeenkomsten over een troepenmacht voor Oekraïne, maar tot overeenstemming kwam het tot nu toe niet. Gesprekken tussen de Verenigde Staten en Rusland over een staakt-het-vuren en een einde aan de oorlog in Oekraïne lopen moeizaam, maar de ‘coalitie van welwillenden’ wil wel een plan klaar hebben liggen als het zover is.
Garantiemacht
De contouren daarvan zijn inmiddels duidelijk. Het belangrijkste is het zo sterk mogelijk maken van het Oekraïense leger. Dat moet de eerste verdedigingslinie vormen tegen de Russen.
Daarnaast wordt gewerkt aan een zogenoemde reassurance force, een ‘garantiemacht’, van ongeveer 20.000 militairen voor Oekraïne. Niet om een bestandslijn te bewaken, maar om belangrijke Oekraïense steden en strategische objecten als havens en energievoorzieningen te beschermen, zei de Franse president Macron eerder.
Ook op de Zwarte Zee en in het luchtruim zouden de Oekraïners steun krijgen van de coalitie. Militaire planners zijn bezig met het uitwerken van de plannen, afgelopen week waren ze in Kyiv voor “gedetailleerd” overleg, zie de Oekraïense president Zelenksy.
Sleutelrol VS
Van buiten Europa hebben Turkije, Canada, Australië, Japan en Nieuw-Zeeland zich aangesloten bij de gelegenheidscoalitie. Opvallende EU-afwezigen zijn Hongarije en Slowakije. De regeringsleiders uit die landen zijn bevriend met de Russische president Poetin en zien niets in militaire steun aan Oekraïne.
Ook de VS zit niet direct aan tafel, maar wordt voortdurend door de Britten en de Fransen op de hoogte gehouden. De landen hopen nog steeds Trump over te halen steun te geven aan de troepenmacht met militaire inlichtingen en luchtsteun. Als de Verenigde Staten die garantie afgeven, zullen meer landen troepen naar Oekraïne willen sturen, zo is de verwachting.
Want tot nu toe loopt het nog niet bepaald storm met toezeggingen voor het sturen van militairen. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk deden dat wel. Zweden, België, Denemarken en Australië zeggen ervoor open te staan. Andere landen willen om uiteenlopende redenen geen mensen sturen.
Premier Schoof zei aanvankelijk “welwillend” te staan tegenover het sturen van militairen. Maar coalitiepartner PVV wil er niets van weten. De Italiaanse premier Meloni staat überhaupt sceptisch tegenover de plannen. Polen en de Baltische staten, die aan Rusland grenzen, zeggen dat ze hun militairen in eigen land veel te hard nodig hebben.
Doorpraten
Na twee maanden praten is het er voor de Europeanen niet makkelijker op geworden. De Amerikanen lijken vooralsnog niet onder de indruk. Ze weigeren tot nu toe te beloven dat ze de ‘garantiemacht’ te hulp zullen schieten als dat nodig is en doen de pogingen die van de grond te krijgen af als ‘simplistisch’. Poetin vindt Europese troepen op Oekraïense bodem onbespreekbaar.
Wel gaan de gesprekken dus door, want het zijn niet de Russen die bepalen hoe de toekomst van Oekraïne eruit komt te zien, zo onderstreepten de Britse premier Starmer en de Franse president Macron.
Volgens president Zelensky zal het definitieve plan over ongeveer een maand klaar zijn. Tegen die tijd zal blijken hoe groot de bereidheid van de ‘welwillende’ landen écht is Oekraïne te beschermen tegen Russische aanvallen.