Artsen en verpleegkundigen waarschuwen voor slechte en onveilige leefomstandigheden voor statushouders op opvangschip Silja in Rotterdam. Het medisch personeel op de boot roept het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) op de opvang op het schip af te schalen. Dat staat in een brief die de NOS heeft ingezien na berichtgeving van NRC.
In de brief maken artsen en verpleegkundigen van Gezondheidszorg Asielzoekers melding van ernstige hygiëneproblemen, gewelddadigheden, bedreigingen en mogelijk misbruik op de Silja. Ze omschrijven het cruiseschip als een “snelkookpan” die met name voor kinderen en jonge vrouwen geen veilige opvanglocatie is.
Meerdere partijen in de Rotterdamse gemeenteraad hebben vanwege de brief vandaag een debat aangevraagd.
Fysiek en verbaal geweld
Volgens het medische team op het schip worden kinderen blootgesteld aan fysiek en verbaal geweld en blijken ouders vaak “te moe, uitgeput of getraumatiseerd” om toezicht te houden. Ook vermoeden artsen dat kinderen “elkaar onderling” misbruiken. Waar ze op doelen en hoe vaak dit voorkomt, wordt uit de brief niet duidelijk.
De Silja ligt sinds juli 2023 aan de Marconistraat in Rotterdam-West en wordt gebruikt als doorstroomlocatie voor statushouders die wachten op een woning in de provincie Zuid-Holland. Met zo’n 2000 bewoners, onder wie bijna 400 kinderen, is het cruiseschip een van de grootste opvanglocaties in Nederland.
Op het schip delen de statushouders scheepshutten van zo’n twee bij drie meter, vaak zonder ramen. De Rotterdamse gemeenteraad stemde in om duizend vluchtelingen voor maximaal anderhalf jaar op de boot te huisvesten, maar inmiddels wonen er twee keer zo veel mensen en blijft de boot tot zeker 2026 in gebruik als opvanglocatie.
Bij meerdere kinderen zijn gedragsproblemen geconstateerd, schrijven artsen in de brief. Bij het Centrum voor Jeugd en Gezin zouden soortgelijke signalen binnenkomen, schrijft NRC. Het Kinderrechtencollectief, een samenwerkingsverband dat rapporteert aan de Verenigde Naties, maakt zich al langer zorgen over de rechten van kinderen in Nederlandse opvanglocaties.
Op de Silja zijn vrouwen “niet veilig voor alleenstaande jongemannen”, schrijft het medisch personeel in de brief. Vrouwen die een kamer delen, houden voor elkaar de wacht. “Zodat ze niet plots belaagd worden door mannen van een ander dek.” Over incidenten krijgen artsen vaak niets te horen.
Minderheden uit Syrië, zoals christenen en alawieten, worden op het schip lastiggevallen door landgenoten, valt te lezen. Ook zijn signalen van “radicalisering” opgevangen. Zo zou onder meer melding zijn gemaakt van een IS-vlag aan boord.
Op de boot heersen volgens de artsen bovendien ernstige hygiëneproblemen. Besmettelijke aandoeningen zoals schurft, griep, waterpokken en het norovirus verspreiden zich gemakkelijk en kunnen “nauwelijks” worden bestreden. Ook zou tuberculose op de boot zijn geconstateerd, een zeer besmettelijke infectieziekte.
Geen geschikte opvanglocatie
In de brief roept het medische team het COA op om de opvang op het schip af te schalen en op andere plekken nieuwe, kleinschaligere locaties te openen. “Silja is overvol en ongeschikt als doorstroomlocatie. Vluchtelingen, onder wie kinderen, leven onder onveilige omstandigheden”, aldus de artsen. “Kleinschaligere opvang voor deze kwetsbare groep is nodig. Pas dan kunnen wij passende zorg leveren.”
Het COA laat weten geen signalen te hebben ontvangen, maar de zorgen “zeer serieus” te nemen. “De Silja is geen optimale plek om langdurig te verblijven. Helaas zijn er te weinig volwaardige opvanglocaties in het land waardoor de bestaande opvang ook erg vol zit”, zegt een woordvoerder.
Het COA is na ontvangst van de brief in gesprek gegaan met het medisch personeel dat op de boot werkt. “We werken met een groot team dat nauw in contact staat met bewoners en werkt aan het optimaliseren van de opvang en begeleiding”, aldus de woordvoerder. “De GGD geeft voorlichting over hygiëne, zo worden de lakens twee keer per week ververst. Voor kinderen worden veel activiteiten georganiseerd door partners en vrijwilligers.”
Toch erkent de woordvoerder dat de spanningen op de boot hoog kunnen oplopen. “Feit blijft dat een schip met kleine kamers, waar veel mensen langdurig dicht op elkaar verblijven, kan zorgen voor onderlinge spanningen, ontevredenheid over het eten, hygiëne en andere onwenselijke situaties.”
De NOS heeft naar aanleiding van de brief van artsen en verpleegkundigen het bestuur van Gezondheidszorg Asielzoekers om een reactie gevraagd. Zij waren niet bereikbaar voor commentaar.