Nederland is niet klaar voor grote, onbeheersbare natuurbranden, waar ook dodelijke slachtoffers bij kunnen vallen. Daarvoor waarschuwt de brandweer Gelderland-Midden bij Omroep Gelderland naar aanleiding van de heidebrand bij Ede, begin deze maand. Gelderse overheden en hulpdiensten zijn wel bezig met het brandveiliger maken van de natuur, maar daarvoor is nog een lange weg te gaan.
Vorige week brak bij Ede een grote natuurbrand uit na een oefening van de landmacht waarbij gebruik werd gemaakt van een oefengranaat. Door de harde wind en de droge grond breidde het vuur zich snel uit.
In totaal werden zo’n 500 brandweermensen uit verschillende regio’s ingezet om het vuur te bestrijden. Naar schatting is zo’n 130 hectare natuur verwoest, omgerekend zo’n 260 voetbalvelden.
Toename hevige natuurbranden
Bij deze brand vielen geen gewonden, maar het risico op een natuurbrand met dodelijke slachtoffers is niet denkbeeldig. Volgens experts is het niet de vraag of dat een keer gebeurt, maar wanneer.
“We verwachten dat natuurbranden gaan toenemen door klimaatverandering. Niet alleen in aantal, maar dat ze groter en intenser kunnen worden”, vertelt brandonderzoeker Brian Verhoeven van het Nederlands Instituut voor Publieke Veiligheid.
Dat is geen ver toekomstscenario, zegt Wim Verboom van Brandweer Gelderland-Midden. Hij is Landelijk Adviseur Natuurbrand en bij Gelderland-Midden hoofdofficier van dienst bij brand.
“Dat er opeens zo’n brand komt, in een vorm die we nog niet eerder hebben gezien: dat kan dit jaar gebeuren”, meent hij. “Maar ook bij kleine natuurbranden kan in Nederland de impact groot zijn, omdat er veel mensen in en nabij de natuur wonen en recreëren.”
Meer slagkracht
Volgens Verboom zitten aan de inzet van de brandweer grenzen. “Ergens stopt het ook gewoon een keer voor ons. Ook al geef je ons miljoenen voor meer wagens, meer water, dat heeft geen zin. Je moet juist preventief bezig zijn”, waarschuwt hij.
Het Veiligheidsberaad sluit zich daarbij aan. Het overkoepelende orgaan van de Nederlandse veiligheidsregio’s pleit voor meer slagkracht om natuurbranden te bestrijden.
“De grens van wat we kunnen wordt snel bereikt als er meerdere grootschalige natuurbranden tegelijkertijd plaatsvinden”, zei Jack Mikkers, portefeuillehouder brandweer in het Veiligheidsberaad, eerder. “Een scenario dat door de huidige droogte in Nederland steeds realistischer wordt.”
Campings en zorginstellingen
In de provincie Gelderland werken allerlei partijen, zoals de provincie, de gemeenten en de drie veiligheidsregio’s, aan maatregelen om branden beheersbaar te houden.
Zo komen de komende jaren extra waterputten en probeert de provincie, met hulp van terreineigenaren, het landschap zo in te delen dat een brand beperkt blijft tot één gebied. “Wegen, spoorlijnen en stroken met hoogspanningskabels kunnen voorkomen dat branden van het ene gebied overslaan naar het andere”, geeft de provincie als voorbeeld.
Daarbij is extra aandacht voor ruim 1100 risicovolle objecten en gebieden: campings, vakantieparken, zorginstellingen, belangrijke infrastructuur, dorpen en wijken. Daarvoor moeten gemeenten en veiligheidsregio’s honderden plannen op maat maken en dat kost tijd.
Honderden kilometers berm
Ook het herinrichten van het landschap is niet zomaar gedaan. De kaart is wel gemaakt en zo’n 800 kilometer aan bermen is geïnspecteerd op brandwerendheid. Van de onderzochte bermen voldoet zo’n 275 kilometer ‘gedeeltelijk’ en 50 kilometer nog helemaal niet.
“Het is aan de eigenaren van de grenzen om daarin actie te ondernemen. Denk aan Rijkswaterstaat voor de rijkswegen, ProRail voor spoorlijnen, Tennet voor hoogspanningsleidingen en de provincie Gelderland zelf voor de provinciale bermen”, vertelt een woordvoerder van de provincie.
Het is meteen de verklaring waarom deze aanpak om de natuur in Gelderland brandveiliger te maken nog niet af is, hoewel er al jaren aan wordt gewerkt: er zijn veel verschillende partijen bij betrokken. Verboom: “Maar de urgentie is bij iedereen nu wel duidelijk. Het is alleen het tempo: we kunnen niet alles in één dag.”