Langzamerhand wordt duidelijk hoe de coalitiepartijen hun plannen uit de voorjaarsnota willen betalen. Zelf benadrukken ze de hele dag al vooral waar ze blij mee zijn, maar achter de schermen is voorzichtig te horen wat het slechte nieuws is.
Morgen, als de ministerraad over de voorjaarsnota heeft gesproken, komen er meer details, maar nu is al duidelijk dat alle werkenden iets meer inkomstenbelasting gaan betalen. Dat heeft te maken met de heffingskorting en de arbeidskorting, die niet gaan meegroeien met de inflatie zoals gebruikelijk is.
Volgens ingewijden levert dat zo’n 1,2 miljard euro op. Dat geld kan gebruikt worden om een andere belasting, de btw op cultuur, sport en de krant, definitief niet te verhogen.
Ook ministeries gaan er iets van merken. De budgetten die zij hebben gaan ook niet meer meestijgen met de inflatie. Het is niet duidelijk of dat voor alle departementen in dezelfde mate gaat gelden.
Geld van ene spoorlijn naar de andere
Verder wordt er veel met geld geschoven. De 1,9 miljard euro extra voor de aanleg van de Nedersaksenlijn tussen Enschede en Groningen wordt betaald met geld dat nu nog gereserveerd is voor een andere geplande spoorlijn, de Lelylijn tussen Lelystad en Groningen.
Ook andere plannen voor infrastructuur, zoals voor de verbreding van een weg in Twente en aanpassing van een sluis in de Afsluitdijk, worden betaald uit het potje voor de Lelylijn. Dat potje is als gevolg van deze voorjaarsnota leeg, zeggen ingewijden. Dat doet vooral in Friesland pijn, waar ze al lang uitkijken naar de Lelylijn.
Sommige geplande investeringen worden uitgesteld. Zo worden plannen die voor volgend jaar op de rol stonden doorgeschoven naar 2027, om nu meer geld over te houden. Bronnen zeggen dat dat ook geldt voor een aantal investeringen in de zorg.
Zorg moet 600 miljoen besparen
Op het ministerie van Volksgezondheid wordt dit jaar meer uitgegeven dan de bedoeling was. Dat geld, volgens ingewijden ongeveer 600 miljoen euro, moet volgend jaar bezuinigd worden.
De voorjaarsnota bevat ook slecht nieuws voor mensen van wie hun baan op de tocht staat. De duur van de ww-uitkering die ze krijgen wordt met een half jaar verkort naar maximaal 18 maanden. Dat stond al aangekondigd in het hoofdlijnenakkoord van vorig jaar. De regeringspartijen hebben nu overeenstemming bereikt over de invoering ervan.
Morgen praat het kabinet dus over de voorjaarsnota. Dat is geen formaliteit, want vandaag bleek al dat verschillende bewindspersonen nog niet zijn bijgepraat over de inhoud. Het is niet ondenkbaar dat zij onaangenaam verrast zijn door zaken die hun portefeuille raken.
Dat speelde eind vorig jaar ook bij zorgminister Agema. Zonder dat zij het wist was besloten dat ze 165 miljoen euro moest bezuinigen op medische zorgopleidingen om bezuinigingen op het ministerie van Onderwijs terug te draaien. Uiteindelijk wist ze een alternatief te vinden binnen haar eigen begroting.
Grote thema’s vooruitgeschoven
In de aanloop naar de voorjaarsnota werd veel gesproken over urgente zaken waar extra geld naartoe moest, zoals het stikstofprobleem, de klimaatdoelstellingen, de asielketen en het cellentekort. Maar die onderwerpen schuift de coalitie grotendeels vooruit.
Waarschijnlijk horen we pas richting Prinsjesdag hoe de partijen ermee omgaan. Dat is zeker een bittere pil voor PVV-staatssecretaris Coenradie (Justitie). Zij lobbyde intensief voor meer cellen en cipiers, maar daar is nu geen geld voor vrijgemaakt. Het betekent dat gedetineerden voorlopig vervroegd vrij zullen blijven komen.