De onvrede onder de Nederlandse bevolking over het Israël-beleid van het kabinet neemt toe, komt naar voren uit onderzoek van Ipsos I&O. Na anderhalf jaar oorlog in Gaza zegt 59 procent van de ondervraagden het helemaal of gedeeltelijk oneens te zijn met de Nederlandse koers. En meer dan de helft wil dat Nederland zich kritischer opstelt tegenover Israël, zegt onderzoeker Peter Kanne van Ipsos I&O.
Volgens Kanne groeit de onvrede onder Nederlanders omdat “veel mensen vinden dat er te veel en te lang onschuldige burgerslachtoffers vallen. Mensen zagen dat er begin dit jaar een staakt-het-vuren was. Ze dachten dat het misschien de goede kant op ging. Misschien komt er vrede en meer hulp voor de mensen in Gaza. En nu zien ze dat dit niet gebeurt. Dat is wel klap op klap, wat Nederlanders heel moeilijk vinden.”
Dat neemt niet weg dat nog altijd 59 procent Hamas verantwoordelijk houdt voor het oplaaien van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Dat percentage was aan het begin van de oorlog wel nog een stuk hoger. Toen vond driekwart van de ondervraagden Hamas verantwoordelijk voor de oorlog. Inmiddels vindt 54 procent dat ook Israël schuld heeft aan de oorlog. Dat was 45 procent aan het begin van de oorlog.
Verschil tussen regeringspartijen en hun achterban steeds groter
Aan het begin van de oorlog stond 57 procent van VVD-kiezers achter het Israël-beleid van het kabinet. Nu steunt nog 32 procent van de VVD stemmers dat beleid. Onder de kiezers van de grootste regeringspartij PVV is de goedkeuring voor de Nederlandse houding gedaald van 30 naar 23 procent.
Van PVV-leider Geert Wilders is bekend dat hij Israël voluit steunt. Hij ging er tientallen keren op bezoek en noemt premier Netanyahu zijn vriend. Ook is Wilders faliekant tegen het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof tegen Netanyahu vanwege onder meer oorlogsmisdaden in Gaza.
Ook oudere generatie kritischer
Peter Malcontent van de Universiteit van Utrecht doet al jaren onderzoek naar het Nederlands beleid ten aanzien van het Israëlisch-Palestijns conflict. Volgens hem gebruiken Wilders en ook de BBB de Gazaoorlog in hun politieke strijd tegen migranten met een islamitische achtergrond. “Maar daarmee zien zij over het hoofd dat door de Gazaoorlog hun achterban kritischer is geworden over Israël”, aldus Malcontent.
Hij ziet dat het verschil in denken over Israël tussen politieke partijen en dat van de samenleving steeds groter wordt. “Ik gaf laatst lezingen voor grotendeels ouderen van 60 jaar en ouder. Hun generatie zag Israël grotendeels ooit als slachtoffer- en heldennatie. Maar zelfs zij zijn nu uiterst kritisch. Dat bevestigt de veranderde houding in de Nederlandse samenleving”, vertelt Malcontent.
De vraag is nu waarom vooral rechtse politieke partijen die trend niet volgen. “De VVD vervolgt haar ingesleten spoor van een pro-Israël partij. Dat komt mede voort uit haar pro-Amerika koers. En zoals we weten blijft de VS onomwonden achter Israël staan”, zegt Malcontent.
Kabinet niet snel kritischer over Israël
In het onderzoek van Ipsos I&O hekelen veel mensen het ‘wegkijken’ en de ‘passiviteit’ van Nederland, Europa en de Verenigde Staten als het gaat om de Gazaoorlog.
Malcontent ziet die houding van de Nederlandse regering niet snel veranderen. Nadat bekend werd dat Israëlische militairen 15 hulpverleners hadden doodgeschoten noemde minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp (NSC) dat wel ‘buitengewoon ernstig’. En de aanval op op een konvooi ambulances in de Gazastrook leek volgens hem op ‘een schending van het oorlogsrecht’. Maar het bleef bij die woorden.
Malcontent: “Veldkamp gaat hier geen halszaak van maken. En dat zal hij ook niet snel doen bij toekomstige misstappen van Israël. Zijn NSC is nog enigszins kritisch over Israël. Maar in dit pro-Israëlische kabinet krijgt Veldkamp weinig ruimte. Die krijgt hij al helemaal niet van Wilders, de leider van de grootste regeringspartij. Ik zie het dan ook niet snel gebeuren dat dit kabinet zich kritischer gaat opstellen tegenover Israël.”