Ondanks moeizame onderhandelingen binnen de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB presenteert het kabinet vandaag dan toch de nieuwe klimaatplannen. Ze lekten deels al uit. Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei (VVD) noemt de plannen “realistisch vooruitkijken”. Het pakket aan maatregelen voor burgers en bedrijven moet de economie verduurzamen, energie betaalbaar houden en Nederland minder afhankelijk maken van andere landen, zegt zij.
Elektrisch rijden wordt de komende jaren aantrekkelijker gemaakt. Eigenaren van elektrische auto’s, die vaak zwaarder zijn door de accu, worden deels gecompenseerd via een gewichtscorrectie in de motorrijtuigenbelasting. Op de langere termijn wordt de motorrijtuigenbelasting gebaseerd op voertuigoppervlak in plaats van het gewicht. Voor werkgevers wordt het gunstiger elektrische auto’s te leasen voor hun personeel dan fossiele wagens. Langs de snelwegen moeten meer laadplekken komen.
Een van de lastigste dossiers is het stroomnet, dat nodig is voor de vergroening. Elektriciteit is in het algemeen schoner dan fossiele brandstoffen, maar met een overbelast stroomnet kunnen bedrijven lastig overstappen. Het kabinet wil daarom een soort noodplan in gang zetten om het stroomnet uit te breiden. Meer experts moeten door het hele land adviezen gaan geven hoe het net op bepaalde plekken kan worden uitgebreid, er komt meer opslagruimte voor schone energie en bedrijven worden gestimuleerd energie te besparen. Hiervoor zijn de komende jaren vele miljarden euro’s beschikbaar.
Klimaatdoel niet bereikt?
Een woordvoerder van het ministerie van Klimaat en Groene Groei bevestigt dat er met dit pakket ongeveer 10 megaton CO2 aan uitstoot bespaard kan worden. Hermans spreekt zelf over het “binnen bereik komen” van de klimaatdoelen. Deskundigen laten weten dat ze zich daarom sterk afvragen of deze plannen voldoende zijn om het wettelijke klimaatdoel van 2030 te halen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving berekent elk jaar hoe groot de kans is dat het klimaatdoel gehaald wordt. Afgelopen najaar kwam de berekening zo uit: bij 8 megaton CO2-besparing moet tot 2030 alles meezitten wil het doel gehaald worden, en dat maakt het dus heel moeilijk. Bij 16 megaton extra besparing, zou de kans op het halen van het doel 50 procent zijn. En bij 24 megaton is de kans 95 procent.
De 10 megaton CO2 die met deze plannen wordt bespaard, is volgens deskundigen dus een “stapje” in de goede richting. Ze wijzen er ook op dat de huidige plannen zich wel heel sterk richten op 2030, terwijl er ook in de jaren daarna nog een enorme opgave ligt.
Politieke afspraak
Maar de politiek kijkt ook of het bedrijfsleven met klimaatmaatregelen uit de voeten kan. Nederland heeft er niets aan als bedrijven hierdoor vertrekken of in financiële problemen komen, redeneert het kabinet. Het klimaatpakket is niet alleen een politieke afspraak tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Hermans moet ook nog rekening houden met de wens van partijen in Eerste Kamer, waar deze coalitie geen meerderheid heeft.
Het is voor haar dus op een dun koord balanceren om Nederland weer richting de internationale klimaatafspraken te krijgen.
Kosten energie
Vergeleken met het buitenland is de energie hier duur. Om Nederland de komende jaren aantrekkelijk te houden voor de industrie, die veel elektriciteit gebruikt, krijgen deze bedrijven subsidie voor hun hoge energierekening. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven die aluminium, staal, kunstmest, papier of kunststof verwerken.
Ook burgers krijgen een verlaging van hun energiebelasting, zo bleek al uit de voorjaarsnota. Dat is een politieke afspraak van de coalitiepartijen die wordt betaald uit het klimaatfonds, zonder dat dit klimaatwinst oplevert.
Bedrijfsleven ontzien
Er zijn meer maatregelen waarbij het bedrijfsleven enigszins wordt ontzien ten koste van de te behalen klimaatdoelen. Dit om te voorkomen dat Nederland onaantrekkelijk wordt als vestigingsland. Zo wordt de CO2-heffing die bedrijven voor uitstoot moeten betalen tot 2030 niet verhoogd. Een eventuele verdubbeling in de jaren daarna noemt Hermans “een stok achter de deur”. Maar dat is nog ver weg en de industrie mag ook meepraten over alternatieven.
Het kabinet heeft verder besloten de voorgenomen plastic-heffing niet in te voeren vanwege “zorgen over de gevolgen voor de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven”. Om toch voldoende belastinggeld binnen te halen gaan de afvalstoffenbelasting en CO2-heffing voor afvalverbrandingsinstallaties omhoog, tenzij de sector ondertussen met een “uitvoerbaar en gedragen” alternatief komt.
Voor de glastuinbouw, een sector die relatief veel energie verbruikt, worden aparte afspraken gemaakt over hoe de sector op termijn toch moet verduurzamen. Tot die tijd krijgen deze bedrijven financiële steun voor de oplopende kosten en heffingen. Verder wil het kabinet investeren in de ondergrondse opslag van CO2 en de productie van groene waterstof.