Anderhalve maand geleden leek de conservatief Pierre Poilievre nog de gedoodverfde winnaar van de Canadese verkiezingen, die morgen worden gehouden. Maar de liberale premier Mark Carney lijkt roet in het eten te gooien.
Toen Carney half maart zijn partijgenoot Justin Trudeau opvolgde als premier, liepen de liberalen in de opiniepeilingen hun achterstand snel in. Nu ligt Carney een paar procentpunt voor op de conservatieven van Poilievre, die wel wordt vergeleken met Donald Trump.
‘Ellebogen omhoog’
De 60-jarige Carney, van huis uit econoom en bankier, heeft nauwelijks politieke ervaring. Zijn campagne gaat niet over huisvesting en gezondheidszorg, zoals gebruikelijk in Canada, maar over Trumps handelsoorlog en Canadese soevereiniteit.
“Nooit de 51ste staat”, herhaalt Carney bij een verkiezingsrally in Laval, een voorstad van Montreal. In plaats van zijn grijze pak draagt hij een ijshockey-outfit met rugnummer 24. Zijn boodschap: ik ben en blijf de 24ste premier van een onafhankelijk Canada. “Ellebogen omhoog”, roept hij in ijshockeytermen, om te benadrukken dat Canada zich niet zomaar laat kennen. Hij doelt op Trumps importheffing van 25 procent op de auto- en staalindustrie.
Trump in het stemhokje
En zo lijkt Trump de Canadese liberalen in het zadel te houden. “Het is een historische verkiezingsslag”, zegt Errol Mendes, politiek commentator en hoogleraar aan de Universiteit van Ottawa. “Poilievre had in maart zo’n grote voorsprong dat hij de overwinning al kon ruiken.” Maar nu is de kans groot dat hij op verkiezingsnacht wordt afgedroogd.
Bij de verkiezingen morgen wordt een recordhoge opkomst verwacht. In een klein stemlokaal in de hoofdstad Ottawa staan kiezers al in de rij om vervroegd te stemmen. Hoe mensen denken over hun machtige buurland wordt snel duidelijk. “Make America F*** off again,” zegt Simon, die net uit het stemhokje is gelopen.
Maar niet iedereen deelt dat sentiment. Een oudere man denkt er anders over. “Met de liberalen aan het roer ging onze economie achteruit”, zegt hij. Over Trump haalt hij zijn schouders op: “Dat is niet aan ons, wij zijn Canadees.”
Voor hem is de 45-jarige Poilievre de juiste man om de problemen in Canada op te lossen. De conservatief wil “gezond verstand terugbrengen” en voert campagne met de slogan Canada First, onmiskenbaar een echo van Trumps America First.
Eensgezind pattriotisme
Poilievres populariteit groeide door zijn felle kritiek op Carneys voorganger Trudeau. In 2015 was Trudeau het jonge en charismatische gezicht van de liberalen, maar na negen jaar regeren was de glans eraf. Door duurdere boodschappen, een woningcrisis en frustratie over het immigratiebeleid liepen veel kiezers weg.
De conservatieven grepen die onvrede met succes aan. Poilievre noemt de afgelopen jaren “het verloren liberale decennium” en valt op met harde standpunten tegen de ‘woke-cultuur’ en met slogans als Kill the Crime en Axe the Tax.
Nu lijkt die retoriek Poilievres ondergang te worden. Trudeau schudde de politiek flink op door zijn leiderschap over te dragen aan Carney. Die begon onder hoogspanning, met een bevolking die geen vertrouwen meer had in het liberale leiderschap en met een vijandig buurland.
Met vernieuwd eensgezind patriottisme als reactie op Trump, wist Carney snel de gunst van de Canadezen te winnen. Op deze nieuwe rood-witte golf van Canadese trots kondigde hij kort na zijn benoeming nieuwe verkiezingen aan.
Toon matigen
Om de achterstand op Carney in te lopen, probeert Poilievre zijn felle toon nu te matigen. Ook wil hij afrekenen met de vergelijkingen met Trump.
Maar volgens hoogleraar Mendes heeft Poilievre zich niet snel genoeg aangepast aan de nieuwe politieke realiteit. De conservatieve partijleider blijft hangen in binnenlandse thema’s. “Canadezen zijn op zoek naar een leider die hen beschermt tegen Trump.”
Voor de bezoekers van de liberale verkiezingsrally in Laval is dat Mark Carney. Een vrouw laat een meme zien waarin de VS Zuid-Canada wordt genoemd. Ze heeft er alle vertrouwen in: “Carney heeft de nodige ervaring om crises op te lossen.”
Ze doelt op zijn rol als topman bij de Canadese centrale bank, waarin hij zijn land door de financiële crisis van 2008 loodste. En bij de Bank of England moest hij de gevolgen van Brexit opvangen.
Of Carney zijn opmars weet te verzilveren in de stemlokalen, zal morgen blijken. Vanwege de aanslag in Vancouver van afgelopen zaterdag heeft Carney campagnebijeenkomsten in Calgary en Richmond op de slotdag afgezegd. Maar wie er ook wint, de nieuwe premier zal met een passend antwoord moeten komen op de grillen van de Amerikaanse president.