Een pelgrimstocht naar bedevaartsoord Santiago de Compostela in Spanje wordt steeds populairder. In 2024 haalden bijna een half miljoen mensen hun compostela op, het officiële kerkelijke bewijs voor het afleggen van de langeafstandstocht naar de stad in het westen van Spanje. In 2014 waren dat er nog 223.882.
Dat blijkt uit cijfers van het officiële pelgrimskantoor van Santiago de Compostela. Waarschijnlijk ligt het aantal pelgrims nog veel hoger, omdat veel mensen slechts een deel van de route lopen of het bewijs niet ophalen.
De populariteit van de pelgrimstocht, ook bekend als de camino (Spaans voor weg) is volgens het Nederlands Genootschap Sint Jacob deels te danken aan boeken zoals De Camino van Anya Niewierra, dat in 2022 uitkwam en een bestseller is.
Van origine is de bedevaartstocht een religieuze wandeling naar het graf van de heilige Sint Jacob, een van Jezus’ twaalf apostelen. Niet alleen gelovigen, ook steeds meer toeristen en recreatieve wandelaars leggen de tocht naar het bedevaartsoord af. Paus Franciscus uitte daarover vorig jaar zijn zorgen. Hij zei toen dat het “van belang is dat de christelijke geest van de pelgrimstocht behouden blijft”.
Ergernis over ‘rolkofferpelgrims’
Ook mensen die al vaker naar het bedevaartsoord trokken zijn bezorgd dat de wandelpaden te druk worden. Volgens Fons Boeink van het genootschap vinden deze pelgrims dat “de camino aan zijn eigen succes ten onder gaat”. Bij hen groeit ergernis over de drukte en ‘rolkofferpelgrims’, die hun bagage tussen de overnachtingsplekken laten vervoeren in plaats van met een rugzak te lopen.
De meest populaire route is de Camino Francés, die in de Pyreneeën begint en in 775 kilometer naar Santiago de Compostela loopt. Maar in totaal zijn er tientallen routes die mensen kunnen afleggen, met niet alleen vertrekpunten in Frankrijk, Spanje en Portugal, maar ook in België en Nederland.
Wandelaars leggen gemiddeld tussen de 10 en 25 kilometer per dag af. Ze eten en overnachten doorgaans in betaalbare pelgrimsherbergen die worden gerund door vrijwilligers. Ook zijn er steeds meer reisbureaus die verzorgde reizen bieden voor mensen die de camino of een deel daarvan willen lopen.
‘Puristische pelgrims’
Alleen wandelaars die 100 kilometer van de route lopen en fietsers die minstens 200 kilometer afleggen maken aanspraak op een compostela. Dat vinden vooral de ‘puristische pelgrims’, die de hele route afleggen, een moeilijk punt.
Vanuit de plaats Sarria is het nog 100 kilometer naar Santiago de Compostela. Daardoor is het een populaire startplaats voor bezoekers die weinig tijd hebben, maar wel de camino willen ervaren. Vanuit Sarria neemt het aantal wandelaars, fietsers en toeristen en daarmee de drukte toe.
Volgens Boeink klopt het dat het lang niet alle pelgrims vanuit religieuze overwegingen besluiten de tocht af te leggen. “Nog zo’n 30 procent doet het vanuit die overtuiging, de rest heeft andere overwegingen, zoals bijvoorbeeld sportiviteit of zingeving.”
Zweem van spiritualiteit
Dat beaamt Annemiek Nefkens. Zij runt een reisbureau dat gespecialiseerd is in pelgrimstochten naar Santiago de Compostela. Volgens haar hangt er een zweem van spiritualiteit omheen, omdat veel mensen die de tocht maken iets te verwerken hebben of zoeken naar zingeving.
Zelf liep ze naar de Spaanse stad “op een dieptepunt in mijn leven”, vertelt ze. “Ik raakte mijn werk, relatie en huis kwijt. Ik had drie maanden betaald verlof en wilde mijn verdriet verwerken.” Na deze tocht begon ze met het organiseren van reizen.
“Mijn bedrijf groeide de laatste jaren gestaag en ik verwacht dat deze groei doorzet. Veel mensen hebben door de tijd waarin we leven behoefte aan rust, natuur en actief bezig zijn. En daar is de camino perfect voor.” Ondanks de goede zaken zegt ook zij zich ook zorgen te maken over de drukte. “Explodeert de drukte niet een keer, vraag ik me dan af.”
Droom waarmaken
Het bedevaartsoord zelf neemt in ieder geval maatregelen. Sinds een paar maanden maakt het niet meer uit welke 100 kilometer van de route je loopt om een certificaat te ontvangen. Dat moet ertoe leiden dat de drukte op het stuk tussen Sarria en Santiago de Compostela afneemt.
Reisorganisator Nefkens wil wel een lans breken voor mensen die ‘slechts’ 100 kilometer lopen. “Ook al is het de laatste 100 kilometer, voor sommige mensen betekent dit wel dat zij hun droom kunnen waarmaken.”