Op een doordeweekse avond zit het culturele café in Damascus vol. Er wordt druk gediscussieerd terwijl mensen wachten op het concert dat dadelijk begint. “Muziek is een medicijn om ons collectieve oorlogstrauma te helen,” zegt Kinda. Zij zit met haar dochter en wat vrienden aan een tafeltje. “Dit is het leven,” zegt ze en ze kijkt met een tevreden glimlach om zich heen. “We zijn helemaal klaar met al die bommen, explosies, martelingen en geweld.”
Na de val van dictator Assad eind vorig jaar vreesden velen hier dat dit soort vrijheden snel zouden worden ingeperkt. Het jihadistische verleden van de nieuwe machthebbers beangstigde menig Syriër. En hoewel die zorgen niet verdwenen zijn, blijkt veel gewoon te kunnen. Kinda: “We zijn alert, we wachten af maar wat er ook zal gebeuren, wij blijven hier. We hebben al zoveel doorstaan, erger dan het was zal het toch niet worden?”
De Syrische Khaled Albahnasi is uit Dubai overgevlogen om hier vanavond op te treden. “Ik heb rondgevraagd en iedereen zei: dat kan gewoon.” Hij spreekt van een overgangsfase: “Als je het nieuws kijkt, hoor je dat er van alles speelt maar niemand had verwacht dat alles nu al super geweldig zou zijn. Dat kost tijd.”
Regering staat voor monsterklus
Oude vrienden komen elkaar toevallig tegen. Na jaren in ballingschap over de hele wereld voelt het goed om eindelijk terug te kunnen zijn. De emoties zijn onbeschrijfelijk als families elkaar in de armen vallen. Maar de euforie die hier de eerste weken van december heel tastbaar was, heeft plaatsgemaakt voor twijfels, vermoeidheid en ernstige zorgen. Iedereen weet dat de uitdagingen enorm zijn. Kunnen de nieuwe machthebbers dit allemaal aan en op welke manier?
Een groot deel van het land ligt in puin, sancties zijn nog van kracht, daders uit het Assad-tijdperk moeten berecht worden.
Recente gruwelijke moordpartijen in het kustgebied veroorzaken oplopende sektarische spanningen en de vrees voor meer geweld neemt toe. Lokale media moeten nog op gang komen waardoor veel mensen hun nieuws alleen via sociale media krijgen, met alle verwarring en misverstanden van dien. Op politiek vlak staat de nieuwe, jonge regering voor een historische monsterklus.
De geur van vrijheid
Het is druk en levendig in de hoofdstad. Mensen lopen op straat, drinken een sapje of eten een ijsje. Er is veel verkeer, winkels en restaurants zijn tot laat in de avond open. Op het eerste gezicht lijkt alles redelijk te functioneren. Maar hoe meer mensen je spreekt, hoe lastiger het wordt.
De stemming is zwaar en bedrukt want ondanks de grote opluchting is er ook zoveel pijn, verdriet, verlies en onzekerheid. “Hier leven we niet per dag of per uur maar per minuut. Er kan zomaar iets gebeuren wat je hele leven voor altijd op z’n kop zal zetten,” zegt een medewerker van een ministerie. Hier werken veel oude ambtenaren samen met medewerkers van de nieuwe machthebbers in een overgangsfase met alle gevoeligheden van dien.
Na jaren van onderdrukking zitten de terrassen weer vol:
Op de universiteit van Damascus is de sfeer afwachtend en hoopvol. Studenten ademen de nieuwe vrijheid met grote teugen en dat voelt goed. Er wordt druk gepraat over de koers van het land. Democratische verkiezingen zijn nog ver weg. Hoeveel vrijheid zal er blijven, hoe religieus gaat hun land worden, hoe zal de rechtsspraak er uit gaan zien, op wie kunnen ze internationaal rekenen en hoe zit het met de complexe inmenging van hun buurlanden?
Zoveel mensen, zoveel ideeën en niemand die het antwoord heeft. “Het zal tijd kosten. Toen de nieuwe regering het land overnam, was bijna alles verwoest,” zegt studente Rama. Abdulrahman: “We waren geïsoleerd van de rest van de wereld en dat verdienen we niet. Wij Syriërs houden van het leven, we willen juist graag interactie met het Westen.”
Deze ambitieuze studenten, die de toekomst van Syrië vertegenwoordigen, zijn opgegroeid in een beknellende dictatuur, oorlog en in een ongekende economische crisis. Vaak zijn ze meerdere keren gevlucht en hebben ze familie en vrienden verloren.
Ondanks alle tegenslag zitten ze vol energie, kritische vragen en toekomstplannen. Julie: “We hebben hier op zoveel vlakken een enorme achterstand. Het onderwijs moet beter, het perspectief op banen, de salarissen moeten omhoog, er moet zoveel gebeuren.”
Dat er in de nieuwe regering maar één vrouw zit, vinden de studentes hier erg karig. Rama: “Vrouwen moeten absoluut een grotere rol krijgen, in heel veel sectoren. Meer vrouwen op belangrijke posities, dat zou ons land zeker goed doen.”
Optimisme over toekomst
Iedereen op de campus is het er over eens dat een betere toekomst mogelijk is, al gaat het tijd kosten. Ze hebben vertrouwen in hun land en de capaciteiten van de Syriërs. Bovendien hebben de meeste mensen geen keus. Doorgaan, de schouders eronder en hopen op het beste is eigenlijk hun enige optie.
“Optimisme over de toekomst is noodzakelijk om te overleven. Als we niet optimistisch waren geweest, denk ik dat we dit moment niet levend hadden bereikt,” zegt muzikant Khaled Albahnasi. Hij springt op het podium en krijgt een daverend applaus. Dit is het moment voor het publiek om alle zorgen even te vergeten.
“Mooi hoor, die muziek en zo,” zegt Mustafa, een man op leeftijd die ook naar het café is gekomen. “Met zo’n concert kan ik alles misschien even vergeten. Onze zorgen zijn enorm. De armoede, de politiek, de slachtoffers van Assad; mijn twee zonen zijn doodgemarteld. Echt, onze dagelijkse realiteit is keihard. Het doet zo’n pijn.”