Precies dertig jaar geleden, op 1 mei 1995, begon de eerste Nederlandse muziekzender op tv. TMF (The Music Factory) bestaat inmiddels al veertien jaar niet meer, maar heeft een blijvende indruk achtergelaten op de Nederlandse muziek. “TMF was de shit vroeger”.
De eerste videoclip die werd uitgezonden was Too Much Love Will Kill You van Brian May. Het was het begin van een doorbraak in de Nederlandse muziekindustrie.
Vj’s als Bridget Maasland, Sylvana Simons, Ruud de Wild, Sascha Visser, Tooske Ragas en Daphne Bunskoek werden er bekend. Miljoenen Nederlanders groeiden op met de Hitzone-cd’s van TMF en de TMF Awards.
Sms’en tijdens clips
Véras Fawaz (31) is regisseur van videoclips van artiesten als Joost Klein, Goldband en Bizzey. “Ik ben opgegroeid in Stadskanaal, in het noorden. TMF was de plek waar we konden dromen van de wereld.”
TMF was in Nederland lang populairder dan andere muziekzenders als MTV en The Box. Het leidde ertoe dat er ook in België, het Verenigd Koninkrijk en Australië een TMF-zender werd gestart. De zender breidde ook uit met programma’s over games en speelde in op de opkomst van de mobiele telefoon met sms-spelletjes tijdens videoclips.
Volgens Fawaz had TMF in die tijd veel invloed op de muziekwereld. “Het was bijna een kweekvijver. TMF was lekker Nederlands, met Nederlandse figuren en de TMF Awards. TMF was de shit vroeger.”
In de loop van de jaren traden traden artiesten uit binnen- en buitenland op bij de TMF Awards:
Vandaag verschijnt op Videoland een documentaire over TMF. Daarin komt ook de schaduwkant van het succes naar voren. Verschillende vj’s van toen zeggen dat ze een burn-out kregen van de lange werkweken die ze moesten maken.
Jeroen Post zegt dat hij “over het randje is gegaan”: “Ik werd wakker met hartkloppingen. Ik ben er anderhalf jaar goed ziek van geweest”, zegt hij in de documentaire. Ook Miljuschka Witzenhausen zegt dat ze “vaak letterlijk is omgevallen”.
Ook is er kritiek op een van de oprichters van de zender, Lex Harding. Hij zegt in de documentaire dat hij zocht naar “lekkere wijven, mooie meiden om op televisie te presenteren”. Hij erkent dat het er vroeger anders aan toe ging dan nu. “Waren opmerkingen overschrijdend naar de maatstaven die nu worden gehanteerd? Zeer zeker. Er werd gevloekt, gescholden en mensen werden uitgelachen.”
Volgens De Telegraaf heeft Harding bezwaar gemaakt bij de makers van de documentaire vanwege het beeld dat van hem wordt geschetst, maar heeft dat tot niks geleid.
Renate Gerschtanowitz (toen nog Verbaan) schrijft op Instagram dat ze met een “warm gevoel” terugkijkt op haar tijd bij TMF. “Het is nooit meer zo leuk geweest als in die tijd!” De verhalen over wantoestanden herkent ze niet, zegt ze: “De meeste kunstjes qua contracten, werkdruk en seksisme zijn me geflikt na die tijd.”
Zo snel als TMF opkwam, zo snel verdween de zender ook weer van het toneel. Een hoop vj’s vertrokken naar concurrenten. Na 2008 begon de populariteit snel af te nemen en in de eerste maanden van 2011 was de zender alleen nog van 06.00 uur tot 15.00 uur op tv.
Vanaf april dat jaar verdween TMF helemaal van tv, en ging het over naar online. Op 1 september 2011 werd TMF definitief opgeheven. Het betekende ook het einde van de TMF Awards; de laatsten werden in 2011 gewonnen door broers Ben en Dean Saunders en Caro Emerald.
Met het verdwijnen van TMF is volgens regisseur Fawaz het tijdperk van de videoclip niet voorbij. “Voor alle artiesten is een clip nog steeds een van de belangrijkste punten. In een clip kan je wegdromen.” Volgens Fawaz wordt er nu wel nagedacht over de potentie van een clip voor social media: “Er worden bijvoorbeeld ook tiktoks van gemaakt”.
Fawaz denkt met weemoed terug aan de zender. “Vroeger zat ik hele dagen voor de tv naar TMF te kijken om dezelfde clip nog een keer te zien. Maar het principe dat er bij een liedje een clip hoort, dat blijft.”