Boven alles moet hij een vroom mens zijn, maar waar moet de nieuwe paus nog meer aan voldoen? Daar denken alle kardinalen, met en zonder stemrecht, over na tot aan het begin van het conclaaf op woensdag.
Dat doen ze overdag tijdens grote vergaderingen rond de dagelijkse missen voor de zielenrust van de overleden paus en natuurlijk ’s avonds in de restaurants en in hun gastenverblijven of woningen in Rome.
Een woord dat je veel hoort is ‘eenheid’. De Rooms-Katholieke Kerk is met haar 1,4 miljard leden universeel, maar ook heel divers van aard. Dat zie je terug in de ervaringen en culturele identiteit van de 133 kardinalen uit 71 landen die straks het conclaaf in gaan.
De ultraconservatieven
Ze zijn grofweg te verdelen in een aantal stromingen. Zo bestaat er een minderheid van ultraconservatieve kardinalen die het liefst terug wil naar de meer traditionele kerk van paus Johannes Paulus II en opvolger Benedictus XVI. Die kerk legt het accent op de zuiverheid van de leer en het naleven van de regels.
Zij hebben het pausschap van Franciscus, met zijn openingen naar bijvoorbeeld de zegening van homoparen, als verkeerd ervaren. Naar hun idee heeft hij vooral verdeeldheid en verwarring gezaaid.
De mannen van Franciscus
Pal tegenover hen staan de radicale Franciscus-fans. De door hemzelf aangestelde kardinalen die staan te trappelen om de hervormingen die zijn ingevoerd in rap tempo verder uit te werken.
Franciscus wilde een cultuuromslag bewerkstellingen. Volgens hem moest de kerk voor iedereen openstaan en moesten priesters de wereld in gaan om mensen te helpen. Priesters zijn er voor de mensen en niet andersom.
Voor deze hervormingsgezinden is het kernwoord ‘synodaliteit’. Dat slaat op het proces van kerkvernieuwing dat door Franciscus is begonnen, waarbij bisschoppen, priesters en gewone gelovigen, mannen en vrouwen, samen verantwoordelijkheid moeten dragen.
Franciscus zette deze hervorming in gang, maar heeft de uitkomsten niet kunnen of willen implementeren. Er ontbreekt nieuwe wetgeving en veel onderwerpen, zoals vrouwelijke diakens, moeten nog verder worden uitgediept.
Franciscus heeft, zo zeggen veel kardinalen, het vastgelopen schip der kerk losgewrikt uit de modder en het open water op gestuurd. Zonder een scherpomlijnde koers, want hij vond dat chaos nodig was om via goddelijke inspiratie de juiste weg te vinden. Nu moet aan die koers verder vorm gegeven worden.
De gematigden
Dan zijn er natuurlijk ook veel kardinalen die ertussenin zitten. Die wel continuïteit willen met de lijn van Franciscus, maar zonder zijn onvoorspelbaarheid en onstuimige karakter. Ze willen na twaalf jaar onrust en dynamiek graag stabiliteit, maar ook vooruitgang. Velen zijn een voorstander van de weg van de synodaliteit, maar met meer rust en helderheid.
Profiel van de nieuwe paus
Wat staat de opvolger van Franciscus te wachten? De nieuwe paus krijgt te maken met de Romeinse Curie, het bestuursapparaat van de kerk, die wel hervormd is, maar ook nog steeds log en behoudend, en met een zorgelijke financiële situatie door het afnemen van donaties.
Om zich goed binnen die Curie te kunnen bewegen, is het essentieel dat de paus goed Italiaans spreekt. Er zelf werken of gewerkt hebben, kan een pluspunt zijn.
Een ander ding is de sterk veranderende wereld van nu. De nieuwe paus moet zijn mannetje staan op het internationale vlak. Hij moet goed kunnen omgaan met machthebbers en met de media. Het zou handig zijn als hij naast Italiaans ook andere talen spreekt, zoals Spaans en Engels.
De nieuwe paus moet ook inspirerend kunnen zijn in die delen van de wereld, Afrika en Azië, waar het aantal katholieken sterk toeneemt. Met de Argentijn Franciscus bleek al dat Europa minder belangrijk wordt.
Man met vele talenten
Diep religieus, herder, bestuurder, manager en bemiddelaar. Diplomatiek en charismatisch. Inspirerend en kalmerend. Barmhartig en evangeliserend. Een man die de kerk bijeenhoudt en tegelijkertijd duidelijk richting geeft.
Het lijkt een onmogelijke opgave om iemand te vinden die al deze kenmerken in zich kan verenigen. Daarom springen er tot nu toe ook geen gedoodverfde kandidaten uit.
Woensdagmiddag 7 mei begint het conclaaf met de eerste stemming. Dan zullen de kardinalen weten hoe de kaarten geschud zijn na deze lange periode van voorbereiding. En dan begint het echte werk om tot een tweederdemeerderheid van 89 stemmen te komen. Uiteraard met behulp van de Heilige Geest.