Het kabinet wil dat gemeenten bij de komende verkiezingen meer mensen met een beperking bij stembureaus inzetten. Zij kunnen als ervaringsdeskundige andere beperkte kiezers helpen.
Op deze manier moeten de verkiezingen toegankelijker worden. In Nederland zijn 2 miljoen mensen in enige mate beperkt. Zij zijn bijvoorbeeld doof of slechtziend, of hebben een licht verstandelijke beperking. Uit onderzoek blijkt dat deze groep het lastiger vindt om te gaan stemmen.
Het idee van de ervaringsdeskundigen in stembureaus is niet nieuw: de laatste Tweede Kamerverkiezingen stonden ze al in zo’n 200 gemeenten. Zij kregen daarbij begeleiding van iemand anders. Het kabinet maakt de inzet van de ervaringsdeskundigen niet verplicht.
Tolk op afstand
In het ‘actieplan’ van minister Uitermark van Binnenlandse Zaken staan nog meer ideeën om de verkiezingen toegankelijker te maken. Ze wil bijvoorbeeld ook dat gemeenten communiceren wat de drukke en rustige tijden zijn in stembureaus. Zo kunnen mensen die drukte vermijden beter bepalen wanneer ze hun stembiljet komen invullen.
Ook moeten zo veel mogelijk gemeenten minstens één stembureau met een tolk op afstand hebben. Leden van het stembureau kunnen op elk moment contact opnemen met de tolk, die vervolgens een gesprek ter plekke kan vertalen.
Bij vorige verkiezingen konden gemeenten zo’n tolk op afstand ook al gratis inzetten. Daaraan werkten toen tientallen gemeenten mee. Ook een tolk wordt niet verplicht.
Het kabinet wil ook dat er bij elke komende verkiezing debatten in begrijpelijke taal worden gehouden. Daarnaast gaat het experiment met kleinere stembiljetten door.
Hulp bij het stemmen
Minister Uitermark is ook nog bezig met een wetsvoorstel dat het makkelijker moet maken om hulp te krijgen in het stemhokje. Dat is aan strenge regels gebonden, omdat anders iemands stem beïnvloed kan worden.
Leden van het stembureau mogen op dit moment alleen iemand helpen die door een fysieke beperking echt niet zelf kan stemmen. De bedoeling is dat met de nieuwe wet ook mensen met bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking hulp kunnen krijgen in het stembureau.
Het wetsvoorstel moet in werking zijn voordat de volgende verkiezingen op de agenda plaatsvinden, dat zijn de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026. Als het huidige kabinet voor die tijd valt, kan het zijn dat daarvoor nog Tweede Kamerverkiezingen zijn.