De arrestatie van de gemeenteambtenaar in Amsterdam die adressen zou hebben doorgespeeld naar criminelen, roept de vraag op hoe veilig persoonsgegevens zijn bij gemeenten. “Dat is ook wel een punt van zorg voor ons”, zegt persofficier Vincent van Thiel van het Landelijk Parket, dat zich namens het Openbaar Ministerie bezighoudt met de bestrijding van georganiseerde en ondermijnende misdaad.
De verdachte was al jaren in dienst bij de gemeente Amsterdam. Vanuit zijn functie als administratief medewerker had hij toegang tot meerdere systemen, waaronder de Basisregistratie Personen.
“Het is logisch dat ambtenaren daar toegang toe hebben, maar het toezicht moet veel beter”, zegt Van Thiel. Instanties moeten volgens hem meer doen om ervoor te zorgen dat informatie van burgers veilig is bij de overheid.
Volgens Jelly Frankes, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) en zelf ook werkzaam bij een gemeente, wordt al gewerkt aan betere controle.
De huidige systemen houden volgens haar bij welke informatie wordt ingezien. Zo is terug te vinden welke ambtenaar welke gegevens heeft opgevraagd. “Steekproefsgewijs doet de gemeente een aantal keer per jaar een verplichte controle”, zegt Frankes.
Maar in de systemen zit volgens haar geen waarschuwing ingebouwd. Het systeem geeft dus geen signalen naar een leidinggevende als een ambtenaar ‘vreemde aanvragen’ doet. Volgens Frankes kijken de ontwikkelaars of een verklikker mogelijk is, die bijvoorbeeld aangeeft dat medewerkers op opvallende tijdstippen inloggen.
Of de medewerker in Amsterdam een Verklaring Omtrent het Gedrag had is niet bekend. Daarin staat of iemand in aanraking is geweest met justitie. Nieuwe medewerkers van de afdeling burgerzaken moeten vaak wel een VOG inleveren, maar dit is niet wettelijk verplicht. De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken pleit wel voor zo’n verplichting.
“Er moet beter gekeken worden welke mensen in de systemen kunnen en wat ze met die informatie doen”, zegt Van Thiel van het Landelijk Parket.
Verdacht van medeplichtigheid
De ambtenaar die is opgepakt kwam bij de Rijksrecherche in beeld na een melding. Of het daarbij gaat om een tip of een melding na een steekproef van de gemeente, is niet bekend.
Ook is onduidelijk hoeveel adressen de ambtenaar in de gemeentesystemen zou hebben opgezocht. Volgens het OM gaat het om meerdere adressen in het hele land, die over een langere periode naar criminelen zijn doorgespeeld.
Op de adressen hebben volgens het Openbaar Ministerie vervolgens explosies of andere geweldsincidenten plaatsgevonden. De verdachte zou hebben geweten dat de informatie die hij doorgaf door anderen gebruikt werd voor het plegen van ernstige misdrijven. Daarom wordt hij niet alleen verdacht van corruptie, maar ook van medeplichtigheid aan explosies.