De politie zegt vorig jaar 36.000 keer geweld te hebben gebruikt, vooral tijdens aanhoudingen. Dat is evenveel als het jaar ervoor. Het aantal klachten over politiegeweld nam wel toe.
Onlangs bleek al dat het geweld tegen agenten onverminderd hoog blijft. Vandaag brengt de politie cijfers naar buiten over het gebruik van geweld door de politie zelf. Ook dat neemt dus niet af. Hoe dat kan, zegt de politie nog niet precies te weten. Dit wordt nog verder onderzocht.
In twee derde van de gevallen paste de politie fysiek geweld toe, meestal om een verdachte onder controle te brengen. In de overige situaties zette de politie een wapen in.
Ruim 3000 keer gebruikten agenten een wapenstok, 1100 keer een stroomstootwapen en 750 keer pepperspray. Ruim 1700 keer trokken ze een vuurwapen. In dertien gevallen leidde dat er volgens de Rijksrecherche toe dat op een verdachte werd geschoten.
Onberekenbaar
Bij de geweldsincidenten waren relatief vaak mensen betrokken die verward gedrag vertoonden. In 38 procent van de incidenten ging het om deze categorie, een stijging van 4 procentpunt ten opzichte van 2023.
“Personen met onbegrepen gedrag zijn vaak onberekenbaar en daarom gevaarlijk voor henzelf en hun omgeving”, verklaart Peter Holla, politiechef in Amsterdam en landelijk portefeuillehouder geweld.
In totaal is vorig jaar in minder dan 1 procent van alle meldingen waarbij de politie ter plaatse kwam geweld gebruikt. “Ons belangrijkste wapen blijft onze mond”, aldus Holla.
Klachten
Toch komen er regelmatig klachten over buitensporig geweld door de politie, vooral bij demonstraties. Vorig jaar telde de politie 900 klachten, tegenover ruim 750 het jaar ervoor. De klachten gingen met name over fysiek geweld, zoals bij de studentenprotesten op de Universiteit van Amsterdam en bij de snelwegblokkades van klimaatactivisten.
295 van de 36.000 keer voldeed het geweldsgebruik niet aan de eisen, oordeelde de politie zelf. Na iedere gemelde geweldsaanwending wordt gekeken of de regels goed zijn toegepast. Ook wordt beoordeeld of het proportioneel was en of de situatie anders aangepakt had kunnen worden.
Wachtlijst
De-escalerend communiceren kan in sommige gevallen helpen voorkomen dat de politie geweld moet gebruiken, zegt de Politieacademie, waar agenten worden opgeleid. Zij leren bijvoorbeeld gesprekstechnieken voor bedreigende situaties.
Vanwege het tekort aan agenten is de basisopleiding verkort naar twee jaar. Toch is er ook in deze kortere opleiding nog altijd “ruim aandacht” voor de-escalerend optreden, zegt een woordvoerder van de academie. “In de opleiding wordt voortdurend gezocht naar een goede balans tussen de vele belangrijke onderwerpen die aandacht verdienen.”
De Politieacademie biedt daarnaast een vrijwillige cursus de-escalerend communiceren die agenten kunnen volgen om hun vaardigheden bij te spijkeren. Hoeveel van de ongeveer 21.000 agenten op straat deze cursus hebben gevolgd, kan de academie niet exact aangeven. Dit jaar is er plek voor tien groepen, minder dan vorig jaar. Er is dan ook een wachtlijst ontstaan. “De vraag naar dit onderwijs is groter dan nu opgeleid kan worden.”