Grijze straten, betonnen palen en stof dat neerdaalt nadat een graafmachine zijn tanden in een berg grind heeft gezet. Op een steenworp afstand van het centrale plein van Tultepec, een groezelig stadje op een uur rijden van Mexico-Stad, wordt flink gebouwd.
Het zijn de buren van Zabdiel Dominguez, die dankzij geld van familie uit de VS een extra kamer aan hun huis laten metselen. Weinigen in Tultepec kunnen zich die luxe veroorloven: het gaat al niet goed met de economie in Mexico en ook vanuit de VS wordt steeds minder geld gestuurd.
64 miljard dollar
Tultepec is een stad zoals er zoveel zijn in Mexico: het overgrote deel leeft er onder de armoedegrens en is daarom in grote mate afhankelijk van geld dat gemigreerde Mexicanen vanuit de VS naar hun familie sturen. Remittances heten die geldtransfers.
Vorig jaar stuurden Mexicaanse migranten in de VS ruim 64 miljard dollar naar hun familie in hun thuisland, bijna 4 procent van het bruto binnenlands product van Mexico. Maar sinds Trump de scepter zwaait in de VS en de dreiging van uitzetting als een donkere wolk boven de migranten in de VS hangt, wordt er minder geld gestuurd.
Zabdiel kan erover meepraten. Zijn zus Madai woont al twintig jaar in de VS. Ze ging haar man achterna, die eind jaren negentig illegaal de grens was overgestoken, en wist zelf ook zonder papieren het land binnen te komen. Al die jaren stuurde ze regelmatig geld op. Niet alleen voor Zabdiel en hun moeder in Tultepec, ook voor ooms, tantes en andere familieleden. Financiële noodgevallen, medische spoed of onverwachte kosten: men keek naar Madai in de VS.
“We weten hoe moeilijk Madai het heeft in de VS”, zegt Zabdiel. De familie krijgt sinds enkele maanden nog amper geld opgestuurd en dat maakt het leven in Mexico alleen maar moeilijker. “Het leven hier is duur, salarissen zijn niet hoog, dus we overleven van dag tot dag. Ik durf Madai niet meer te vragen om hulp.”
Steeds afhankelijker van steun
Het verhaal van Zabdiel en zijn familie lijkt op dat van miljoenen andere huishoudens in het Noord-Amerikaanse land. In de afgelopen decennia vertrokken miljoenen Mexicanen naar de VS, onder meer vanwege gebrekkige economische perspectieven in hun thuisland. Perspectieven die ze ondanks hun vaak illegale status wel vonden in de VS.
Ondertussen groeide de afhankelijkheid van hun families in Mexico en werd ieder jaar meer geld naar huis gestuurd. Miljoenen huishoudens in Mexico zijn inmiddels op zijn minst deels afhankelijk van de financiële steun uit de VS. Voor de huur, voor onderwijs of medische kosten, maar vaak ook voor kleinschalige bouwprojecten.
Sinds het aantreden van Trump sturen migranten in Mexico echter minder geld terug, zo blijkt uit recente cijfers. In februari, de eerste volledige maand met Trump als president, werd 4 procent minder gestuurd dan in dezelfde maand een jaar eerder. Als de daling doorzet, kan de impact op de reeds verzwakte Mexicaanse economie aanzienlijk zijn.
Madai, de zus van Zabdiel, merkt dat al. Aan de telefoon vanuit de VS vertelt ze dat ze om haar heen ziet hoe bang migranten zijn geworden. Bang om de straat op te gaan, bang om opgepakt te worden, bang om uitgezet te worden. “Ik ben hier al twintig jaar, maar heb geen papieren. Ik werk alleen nog voor werkgevers die ik ken. Als ik word uitgezet, verlies ik alles”, zegt ze.
Ze somt de redenen op waarom ze nog maar amper geld naar haar familie in Mexico stuurt. “Het leven hier is duur geworden. Ik spaar voor mijn dochter hier, voor als er iets met mij gebeurt. En ik werk minder, omdat ik niet zomaar mijn huis uit durf.”
Madai benadrukt dat haar toekomst in de VS ligt, niet in Mexico, waar ze al twintig jaar niet is geweest en waar momenteel amper werk is.
Niet alleen migranten in de VS kijken daarom met grote zorgen naar de plannen van Trump: als hij daadwerkelijk massaal mensen gaat uitzetten, krijgt Mexico niet alleen te maken met een toestroom aan arbeidskrachten voor wie op de huidige markt geen plek is, maar zal er ook minder geld worden opgestuurd, waardoor de consumptie zal dalen en de armoede zal stijgen. Iets wat de Mexicaanse economie momenteel absoluut niet kan gebruiken.