Niet alleen bij het Songfestival, ook bij andere grote optredens op festivals of concerten gebeurt het: artiesten die niet zuiver zingen. Ook artiesten die al jaren in het vak zitten, worden door het publiek zo nu en dan betrapt op een valse noot.
Velen zullen zich het slechte optreden van Madonna nog wel herinneren. Ook verschillende Songfestival-deelnemers kregen de afgelopen jaren kritiek. Waarom lukt het artiesten niet altijd om zuiver te zingen bij een groot optreden? We vroegen het verschillende experts.
‘Net als een penalty’
Als eerste heeft het volgens zangcoach en zanger Marcel Swerissen “zeker” te maken met de druk en de spanning van een groot podium. “Daardoor verhoogt je hartslag”, zegt Swerissen. “Door de spanning adem je meer in, omdat je meer zuurstof nodig hebt. Dat zorgt ervoor dat je anders beweegt en dat je spieren anders reageren. Zo heb je minder controle over je stem.”
Hij noemt zingen een kunstvorm waarbij dingen fout kunnen gaan. “Het is net als profvoetballen. Daar lijkt het nemen van een penalty heel simpel, maar toch schieten voetballers ook nog wel eens naast.”
‘Geen wereldsterren’
“Behalve op de muziek moeten de artiesten ook ineens letten op cameravoering en de dans of act”, zegt cabaretier Sjamke de Voogd. Ze is Songfestival-liefhebber, -kenner en -jurylid. “Dat is een pittige focusverdeling die wellicht ten koste gaat van de zang. Camera’s op kranen en rennende mannen met steadicams lijkt me intens.”
We moeten juist blij zijn dat het vaak goed gaat, vindt De Voogd, want het is super moeilijk. “Het zijn over het algemeen geen wereldsterren en ze staan ineens op een immens podium, van het formaat waarop mensen als Madonna staan. Dat zijn ze niet gewend en dan zijn een paar repetities niet genoeg om de spanning eraf te halen.”
“Het wordt ook een graadje moeilijker als iemand veel beweegt of danst”, zegt muzikant, componist, producer en docent Menno Bruin, die vroeger ook muziekles gaf aan Claude. “Dan is het lastiger om je te concentreren op je stem.”
De vraag was dan ook hoe Claude zou zingen als er ook moest worden gedanst. Er was weinig op aan te merken:
“Fair is fair”, zegt De Voogd. “Hier en daar vloog Claude een beetje uit de bocht. Hij begon prachtig. Toen werd zijn stem te hard ten opzichte van de muziek.”
“Bij het Songfestival mag geen autotune worden gebruikt”, voegt Swerissen toe. “Op tv en sociale media kunnen ze tegenwoordig veel met die tool. Daarmee worden we eigenlijk in de zeik genomen.”
“Alles moet bij elkaar komen in die grote show”, zegt hij. “Daar heb je een goed team voor nodig. Als je niets aan het toeval overlaat, kun je nagenoeg foutloos zingen.” Swerissen maakte in 2019 deel uit van het team van Duncan Laurence. “Iedereen wist precies wat er moest gebeuren. Dan kan een artiest op zijn top functioneren.”
Op het Eurovisie Songfestival van 2019 (het jaar waarin Nederland won) klonk superster Madonna niet zuiver:
Dan spelen ook de zogenoemde in-ears, die artiesten in hun oren hebben, nog een belangrijke rol. “Het is een draadloos systeem”, legt geluidstechnicus Mike Manders uit. Hij is de vaste technicus van Suzan en Freek. Eerder werkte hij ook met bekende namen als Miss Montreal, Maan, Colin Benders, Rowwen Hèze en Racoon en verschillende Songfestival-artiesten.
“Je mag ervan uitgaan dat ze allemaal kunnen zingen”, zegt Manders. “Maar techniek kan haperen. Als de verbinding uitvalt, hoort een artiest niks meer. Bij een groot optreden zijn er allerlei stoorzenders: duizenden telefoons en de zenders die bij live tv nodig zijn.”
Hoe meer lawaai, hoe moeilijker het is om de juiste toon te vinden. Die oortjes zorgen ervoor dat de herrie de artiesten niet afleidt. “Zonder goede afsluiting is het onmogelijk om zuiver te zingen.”
Geen cd-kwaliteit
“In een ideale wereld kan een vocalist zelfs alleen zichzelf horen, maar er moet iets van referentie bij zitten”, zegt Manders. “Het is geen uitgebreide muziekmix, maar er is iets van toon nodig om te kunnen zingen. De vocalist moet daarvoor duidelijk communiceren met de technicus wat hij wil horen.” De verwachting dat je in die oortjes muziek hoort van cd-kwaliteit kan niet worden waargemaakt, zegt Manders.
“Veel dingen zijn bij het Songfestival anders dan anders”, zegt De Voogd. “Zo mag er geen livemuziek op het podium. Kijk bijvoorbeeld naar de Portugese band. Het zijn lieve jongens, maar de zang was hartstikke vals. Hun instrumenten waren playback, dus dat klinkt ineens heel anders dan normaal voor de zangers.”
Bruin stelt dat een opgenomen bandje de zuiverheid niet zou moeten beïnvloeden. “Bij livemuziek is het lastiger”, zegt hij. “Toch spelen artiesten liever live.” Die voorkeur heeft Bruin zelf ook. “De interactie met de muzikanten is het mooiste wat er is.”