Het was nieuws dat niemand verbaasde en toch iedereen schokte: afgelopen week werd bekend dat Ovidio Guzmán, de jongste zoon van de beruchte drugsbaas Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán, schuld zou gaan bekennen tegenover Amerikaanse aanklagers.
De 35-jarige Ovidio, die in 2023 door Mexico werd uitgeleverd aan de VS, is nog jong. Met een akkoord met de Amerikaanse justitie kan hij mogelijk nog een deel van zijn leven terugkrijgen, zeker als er strafvermindering tegenover de bekentenis staat.
Maar details over de deal met de Amerikanen zijn onbekend, en juist dat maakt Mexicaanse autoriteiten nerveus. Ovidio weet, net als zoveel grote drugsbazen, heel veel over Mexico, waar de boven- en onderwereld soms moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn.
Straffeloosheid
Ovidio Guzmán is een van de vier zonen van Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán, de oprichter van het beruchte Sinaloakartel, een van de machtigste criminele organisaties in Mexico. El Chapo zit sinds 2017 vast in de VS, na enkele spectaculaire ontsnappingen in zijn thuisland. Hij werd in 2019 veroordeeld tot levenslang.
Uitlevering aan de VS is de grootste nachtmerrie voor drugsbazen: waar in Mexico tot op het hoogste niveau vrijheid en straffeloosheid kan worden gekocht, betekent opsluiting in de VS normaal gesproken opsluiting voor het leven.
Zijn zoon Ovidio zit sinds september 2023 vast in New York, nadat hij eerder dat jaar was opgepakt in de Mexicaanse staat Sinaloa. Dat gebeurde bij een militaire operatie waarbij 160 mensen, voornamelijk kartelleden, om het leven kwamen.
In totaal zijn er twaalf aanklachten tegen hem ingediend in drie Amerikaanse staten, onder meer voor drugshandel, moord en witwassen. Aanklachten waartegen Ovidio zich bij zijn eerste hoorzitting nog onschuldig pleitte.
Afgelopen dinsdag werd bekend dat maar liefst zeventien familieleden van Ovidio, onder wie zijn moeder, zich te voet bij de Mexicaans-Amerikaanse grensovergang bij San Diego hadden gemeld. Zij gaven zich vrijwillig over aan agenten van de Amerikaanse opsporings- en veiligheidsdienst FBI. Een veiligheidsmaatregel? Of onderdeel van een akkoord waarbij ook deze familieleden informatie over het Sinaloakartel en hun banden zullen blootgeven?
De Mexicaanse regering, gebrand op een schoon imago richting de Amerikaanse autoriteiten, volgt het akkoord met bezorgdheid. Meerdere grote namen uit de almachtige regeringspartij Morena worden gelinkt aan het Sinaloakartel. Een prominente naam die valt, is die van Rubén Rocha Moya, gouverneur van Sinaloa en zwaargewicht binnen de partij van president Sheinbaum. Hij zou zijn verkiezing als gouverneur deels te danken hebben gehad aan de zonen van El Chapo.
Gevangenisstraf van 38 jaar
Er wordt gevreesd voor een scenario zoals dat van Genaro García Luna, voormalig veiligheidsminister van Mexico. Tijdens het proces tegen El Chapo bleek uit getuigenissen van derden dat deze Garciá Luna met miljoenen dollars was omgekocht door het Sinaloakartel.
Een onderzoek en veroordeling volgden: inmiddels zit Garciá Luna een gevangenisstraf van 38 jaar uit in New York. Naast een smet op het imago van Mexico was zijn veroordeling een dreun voor de relaties tussen de twee buurlanden.
Als Ovidio Guzmán tegenover Amerikaanse autoriteiten praat over de werkwijze van het Sinaloakartel, lijkt het haast onvermijdelijk dat daarbij de namen van publieke functionarissen en ambtenaren vallen. Juist nu Mexico alles wil doen om de VS tevreden te houden, zijn die schuldbekentenissen geen goed nieuws.
Nog twee drugsbazen vast
In New York zitten sinds vorig jaar nog twee andere Mexicaanse drugsbazen vast. De eerste heet Iván ‘El Mayo’ Zambada. Hij is de voormalige compagnon van El Chapo, en een drugsbaas van de oude stempel, met een netwerk dat tot diep in de Mexicaanse politiek reikt. De ander is Joaquín Guzmán, een broer van Ovidio.
Het was deze Joaquín die Zambada vorig jaar in de val lokte door hem naar een boerderij in Mexico te brengen. Daar werd de oude drugsbaas overmeesterd door gewapende mannen, in een vliegtuig gedwongen en samen met Joaquín naar de VS gevlogen. Het werd gezien als verraad op het hoogste niveau binnen het Sinaloakartel, met een bloedige oorlog in Sinaloa als gevolg tussen de nog in Mexico verblijvende zonen van El Chapo en de zoon van El Mayo anderzijds.
De vraag die zich hier aandient is: wat voor akkoord had Joaquín Guzmán met de Amerikaanse autoriteiten gesloten dat hij bereid was een van de oprichters van het Sinaloakartel en nota bene zijn eigen peetvader uit te leveren? In Mexico zullen mensen tot op het hoogste niveau hier slapeloze nachten van hebben.