De nieuwe president van Roemenië, Nicusor Dan, wil dat Roemenen weer vertrouwen krijgen in het landelijk bestuur. Dat zei hij na zijn overwinning tegen de NOS, tijdens een persconferentie in Boekarest. De opkomst van radicaal-rechts is volgens hem te verklaren uit “de woede over de politiek van de gevestigde partijen”.
Hoewel de aanloop naar de verkiezingen leek te wijzen op een zege van de radicaal-rechtse George Simion, die in de eerste ronde met ruim 40 procent veruit de meeste stemmen kreeg, was de overwinning van Dan gisteren vrij overtuigend. De liberale oud-corruptieactivist won met ruim 7 procentpunt verschil.
Dan, die spreekt vanuit zijn ervaring als partijloze burgemeester van Boekarest, denkt dat de opkomst van radicaal-rechts niet hoeft door te zetten als de politiek levert. Waar de eerste ronde van de verkiezingen “ging om vóór of tegen het systeem”, ging het in de tweede ronde om “vóór of tegen Europa”.
Dat het voor veel van zijn kiezers voelde als een fundamenteel referendum over de koers van het land, was voelbaar onder de mensenmassa die zich had verzameld buiten het hotel waar Dan met zijn team de uitslagen afwachtte. Veel aanhangers hadden EU-vlaggetjes mee, of een Roemeense vlag met een gat erin – een verwijzing naar de revolutie van 1989.
“Rusland, niet vergeten, Roemenië is niet van jou”, scandeerden de duizenden demonstranten. “Ik ben trots op onze mede-Roemenen die gekozen hebben voor democratie, voor de EU en voor onze rechten”, zei een student architectuur die met vrienden naar de bijeenkomst was gekomen.
In Europese hoofdsteden werd met spanning naar de verkiezingen in Roemenië gekeken. Niet alleen vanwege de eurosceptische houding van Simion, ook omdat de radicale kandidaat wilde stoppen met militaire steun aan Oekraïne. Roemenië is als buurland, strategisch gelegen aan de Zwarte Zee, een belangrijke speler geworden, zowel voor de uitvoer van Oekraïens graan als voor de militaire steun aan het buurland.
Dan belooft het buitenlandbeleid van zijn voorgangers voort te zetten, inclusief de steun voor Oekraïne. In gesprek met internationale media wisselt Dan, die ooit wiskunde studeerde in Parijs, redelijk vlekkeloos tussen Engels en Frans. Hij laat zich zien als een politicus die voorzichtig zijn woorden kiest – soms door een moment te staren naar de tafel voor hem voordat hij antwoordt.
Wanneer tijdens de persconferentie bekend wordt dat Simion zijn verlies erkent, is Dan duidelijk positief verrast. In de aanloop naar de verkiezingen waarschuwde zijn tegenstander steeds voor fraude bij de verkiezingen, zonder daar bewijs voor te leveren. Ook eiste Simion na de exitpolls in eerste instantie de overwinning op.
“Het is duidelijk dat ik heb gewonnen”, zegt Dan. “Maar de uitdaging nu is de spanning in de samenleving. Die zal nog maanden en misschien wel jaren blijven bestaan.” Volgens de aanstaande president heeft het nietig verklaren van de uitslag van de eerste ronde in december daar voor een belangrijk deel aan bijgedragen.
Die beslissing volgde op onthullingen over vermoedelijke Russische beïnvloeding. De kandidaat die toen af leek te koersen op een overwinning – Calin Georgescu – zou geholpen zijn met een illegale Tiktok-campagne. Veel Roemenen zijn nog boos over het terugdraaien van die eerste ronde. “Ik denk dat het de juiste beslissing was”, concludeert Dan. “Maar ik denk dat het niet goed is uitgelegd aan Roemenen. Ik wil voor opheldering gaan zorgen.” Ook in hoeverre Rusland die verkiezingen heeft beïnvloed, is nog altijd niet vastgesteld, zegt Dan.
De dag na de verkiezingen is de rust weergekeerd rond het hotel van Dans campagneteam. Wat verderop in het Cismigiu-park naast het stadhuis zit veteraan Silvian op een bankje te genieten van de zon. Het park werd gerenoveerd en groener gemaakt onder burgemeester Dan.
“Je kan de verandering zien”, zegt Silvian. Ja, hij hoopt ook op hervormingen in Roemenië. Maar hij is vooral blij dat Dans tegenstander niet heeft gewonnen. “De democratie was in gevaar, en dat gevaar is nu afgewend.”