“Als topsporter moet je er elke dag bewust van zijn dat de gegevens van je verblijfplaats correct zijn. Dat heeft impact op je privéleven, maar het moet ervoor zorgen dat valsspelen tot een minimum wordt beperkt.”
Voormalig toproeister Inge Janssen is tegenwoordig voorzitter van de atletencommissie van sportkoepel NOC*NSF en heeft jarenlang de zogeheten whereabouts moeten invullen zodat dopingcontroleurs wisten waar ze uithing. “We willen een schone sport en dit is een van de middelen om daarvoor te zorgen, maar het blijft een administratieve rompslomp.”
Topsporter als boekhouder
De topsporter als boekhouder: dat gaat geregeld mis. Zondag werd bekend dat drie Nederlandse topjudoka’s sinds april dit jaar geschorst zijn wegens drie fouten binnen een jaar bij het invullen van hun whereabouts.
Via dat systeem geven ze aan waar ze een bepaal dagdeel verblijven voor eventuele dopingcontroles. Dat kan een thuisadres zijn, maar ook een trainingslocatie, een wedstrijd, een reisdag of een vakantiedag.
De maximale straf bij drie fouten is een uitsluiting van twee jaar. De judoka’s Noël van ’t End (tot 31 oktober), Frank de Wit (tot 31 december) en Michael Korrel (tot 26 februari 2026) hebben inmiddels schorsingen opgelegd gekregen.
Het systeem van whereabouts werd in 2009 ingevoerd. Aanvankelijk klaagden sporters steen en been over het zogenoemde ADAMS-systeem, waarbij je drie maanden vooruitwerkt met je verblijfgegevens. De app functioneerde, zeker in het begin, niet vlekkeloos.
Sporters konden niet in het systeem, de app haperde of ze bevonden zich op locaties waar geen internetverbinding aanwezig was en het invullen of wijzigen onmogelijk was. “De afgelopen jaren is het systeem echt wel verbeterd”, zegt Janssen. “Het moet echter in je systeem zitten dat je elke wijziging van je verblijfplaats ook direct doorvoert. Dat vraagt behoorlijk wat structuur bij een topsporter.”
Twee groepen
De Dopingautoriteit werkt sinds 1 januari 2023 met twee testgroepen: de groep die deel uitmaakt van de Registered Testing Pool (RTP) en de National Testing Pool (NTP). De Dopingautoriteit informeert een sporter of deze in een van de twee groepen valt. De sporters uit de eerste groep hebben meer verplichtingen dan die in de nationale testgroep.
In de RTP-groep worden sporters opgenomen op basis van het risicoprofiel van de sportdisciplines waarin ze uitkomen, op basis van hun sportprestaties en/of andere beschikbare informatie. In de nationale pool zitten topsporters waarbij het dopingrisico lager wordt ingeschat. Sporters uit die groep worden na drie fouten niet gestraft, maar wel toegevoegd aan de RTP.
Wat moeten sporters dan precies aanleveren?
Persoonlijke gegevens zoals naam, geboortedatum, e-mailadres, telefoonnummer en een actueel postadres. Daarnaast hun reguliere activiteiten als trainingen, wedstrijden, werk of school en het overnachtingsadres voor elke dag. Sporters in de RTP zijn ook verplicht een tijdslot van 60 minuten aan te geven, waarin de sporter tussen 05.00 en 23.00 uur beschikbaar is voor een controle.
In het jaarverslag van de Dopingautoriteit over 2024 staat dat er afgelopen jaar bij sporters uit de Registered Testing Pool 58 fouten met de whereabouts zijn geconstateerd. In de nationale pool ging het vorig jaar om 52 fouten bij het invullen. “Een fout is zo gemaakt. Het gaat weleens mis”, zegt Janssen.
Verantwoordelijkheid
Janssen wijst erop dat de verantwoordelijkheid van de whereabouts altijd bij de sporter ligt. “Uiteindelijk wel. De Dopingautoriteit en NOC*NSF doen veel aan voorlichting bij de sporters. Natuurlijk zijn er altijd verbeteringen in het systeem aan te brengen, maar ook sportbonden kunnen zelf ook helpen, zoals tijdig en duidelijk adressen van trainingskampen en wedstrijdlocaties doorsturen. En topsporters herinneren aan wat ze moeten doen.”
“Misschien moeten topsporters daarbij beter opgeleid worden. Je moet als sporter altijd alert zijn, je er echt van bewust zijn dat je deze taak hebt. Dat is een extra druk. Toen ik was gestopt, had ik vaak nog momenten dat ik ergens was en dacht: ik moet mijn whereabouts aanpassen. Daar ben ik nu vanaf.”