Het Verenigd Koninkrijk schort gesprekken over een nieuw vrijhandelsverdrag met Israël op vanwege de aanhoudende Israëlische aanvallen op de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Ook heeft het de Israëlische ambassadeur ontboden.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Lammy noemt Israëls acties “monsterlijk”. “We zijn geschokt door de Israëlische escalatie”, zei hij vandaag in het Britse parlement, doelend op de uitbreiding van bombardementen en grondaanvallen in Gaza deze week, waarbij honderden Palestijnen werden gedood.
Het opzeggen van dergelijke gesprekken is geen zware stap, maar wel een duidelijk signaal. Gisteren dreigde het VK samen met Frankrijk en Canada voor het eerst sinds het uitbreken van de oorlog in oktober 2023 met “concrete maatregelen” tegen Israël als dat land het militaire offensief in Gaza niet stopt en de blokkade van hulpgoederen niet opheft. “Wij zullen niet toekijken terwijl de regering-Netanyahu deze schandalige acties voortzet”, schreven ze.
Belangrijke landen
Dit is een koerswijziging. De landen hadden zich tot nu toe beperkt tot algemene oproepen voor een staakt-het-vuren, het toelaten van hulp tot Gaza en een sporadische veroordeling van Israëlisch geweld, zonder daar consequenties aan te verbinden. Het zijn, zoals de meeste westerse landen, van oudsher bondgenoten van Israël.
“Dit heeft absoluut betekenis”, zegt Koert Debeuf, Midden-Oostendeskundige van de Vrije Universiteit Brussel. “Het is eerste keer dat zoiets door westerse landen wordt gezegd, en het zijn belangrijke landen.” Anders dan het VK hebben Frankrijk en Canada nog geen concrete maatregelen aangekondigd, maar dat ze dat gaan doen lijkt een kwestie van tijd. “Je kunt niet zo’n verklaring uitgeven en dan niets doen”, zegt Debeuf.
Israël liet gisteren, voor het eerst sinds het op 2 maart begon met het blokkeren van de toevoer van hulpgoederen, vijf vrachtwagens Gaza in. Maar dat aantal is veel te weinig om een noemenswaardig verschil te maken. De hulp heeft de bevolking nog niet bereikt, omdat Israël de vrachtwagens nog een laatste keer wil controleren, zegt de woordvoerder van VN-organisatie OCHA.
Netanyahu zei gisteren dat het toestaan van “minimale” voedselhulp noodzakelijk was om de steun van bondgenoten te behouden. “Er mag geen stadium van verhongering ontstaan, want anders krijgen we gewoon geen steun en kunnen we ons doel, de overwinning, niet bereiken.”
De Franse minister van Buitenlandse Zaken Barrot liet vandaag weten Netanyahu’s besluit om een “minimale” hoeveelheid hulp binnen te laten “volstrekt onvoldoende” te vinden. “Onmiddellijke en massale hulpverlening is noodzakelijk”, zei Barrot.
Zijn Nederlandse collega Veldkamp noemde de aankondiging “gebrekkig en onvoldoende”. Vandaag ging de Europese Commissie akkoord met het voorstel van Veldkamp om te onderzoeken of Israël nog voldoet aan de voorwaarden van het handelsakkoord van de EU.
Meer druk op Israël
Debeuf denkt niet dat de verklaring van het VK, Frankrijk en Canada Israël direct zal bewegen de oorlog in Gaza te stoppen. “Deze regering maakt het voorlopig weinig uit,” zegt hij. Netanyahu zei gisteren heel Gaza te willen overnemen. De minister van Financiën Smotrich zei dat Israël doorgaat met “alles vernietigen van wat er nog over is van de Gazastrook”.
Steeds meer historici en juridische experts beschouwen het Israëlische geweld in de Gazastrook als genocide, wat wil zeggen dat het geweld wordt uitgevoerd met de intentie om een bepaalde groep – in dit geval de Palestijnen – gedeeltelijk of in zijn geheel uit te roeien. Twee weken geleden waarschuwden 40 VN-experts dat de “vernietiging van de Palestijnse bevolking” in Gaza ophanden was.
Maar, zo denkt Debeuf, de acties van het VK, Frankrijk en Canada kunnen wel tot meer interne druk op de Israëlische regering leiden. Bovendien leggen ze druk op andere landen om ook maatregelen te nemen. “Het is een eerste zet”, zegt Debeuf. Onder internationaal recht hebben landen de plicht om binnen hun mogelijkheden actie te ondernemen om oorlogsmisdaden te voorkomen.
Wapenexport en economie
Een mogelijke stap die landen kunnen nemen is het terugtrekken van ambassadeurs of het ontbieden van Israëlische ambassadeurs, zoals het VK nu heeft gedaan. Daarnaast kunnen landen de wapenexport naar Israël stoppen. Israël krijgt zijn wapens voornamelijk uit de VS, op afstand gevolgd door Duitsland, maar ook Frankrijk, het VK en Canada leveren direct of indirect wapens aan Israël.
Maar met name economische sancties, bijvoorbeeld op Israëlische producten, zouden Israël raken, zegt Debeuf. “Europa is de belangrijkste exportmarkt voor Israël en de Israëlische economie gaat al niet goed.”