Net nu de beurzen zijn hersteld van de crash over de wereldwijde handelsoorlog, beeft de financiële wereld opnieuw vanwege een economisch plan van de Amerikaanse president Trump. Per dag groeit de twijfel over de berg aan schuld van de Verenigde Staten. De staatsschuld is liefst 36,2 biljoen dollar, terwijl het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft ingestemd met de grootste belastingverlaging ooit.
Zo enthousiast als Trump is over zijn Big Beautiful Bill, zo veel zorgen heeft de financiële wereld. Zelfs de vrienden van Trump op Wall Street twijfelen of de belastingverlagingen wel samengaan met de gigantische staatsschuld. “Ik kan mij heel goed voorstellen dat mensen hun tegoeden in dollars verminderen”, zei topman Jamie Dimon van JPMorgan Chase, de grootste bank van de VS, vannacht tegen persbureau Bloomberg.
Dimon werd gevraagd naar de uitverkoop van de dollar en Amerikaanse staatsobligaties. Hij waarschuwde dat de economie in de VS zou kunnen vastlopen, waarbij zelfs stagflatie op de loer ligt. Dat is een situatie waarin de Amerikaanse economie stagneert, terwijl tegelijkertijd de prijzen hard stijgen.
Ton schuld per Amerikaan
Van oudsher is de Amerikaanse staatsschuld al bijzonder groot. “Het is nu ongeveer een ton aan staatsschuld per Amerikaan”, schetst econoom Rogier Quaedvlieg van ABN Amro. “Maar dat werd geaccepteerd omdat Amerikaanse staatsleningen en de dollar altijd als veilig werden gezien.”
Dat vertrouwen is nu aan het wankelen geslagen. Volgens Quaedvlieg komt dat door een aantal factoren, zoals Trumps buitenland- en handelsbeleid. “Maar ook door zijn binnenlandse politiek, waar onafhankelijke instituten zoals de centrale bank onder druk staan.”
Dat voedt de zorgen over de vraag over de VS zijn enorme schulden straks wel kan aflossen. Zo berekende de Amerikaanse Rekenkamer, het Congressional Budget Office, dat er door de Big Beautiful Bill de komende jaren vele miljarden dollar minder belasting binnenkomt. Mede op basis hiervan verlaagde kredietbeoordelaar Moody’s vrijdag de kredietwaardigheid van de VS. Eerder hadden S&P en Fitch al geoordeeld dat de VS door het begrotingstekort steeds moeilijker schulden kan aflossen.
Wereldwijde crisis?
Als dat uit de hand loopt, is dat niet alleen een Amerikaans probleem, legde het Centraal Planbureau dinsdag nog uit in een nieuw rapport over de financiële en economische stabiliteit in Nederland. Tijdens de kredietcrisis in 2008 raakten veel Nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen in zware problemen door pakketten met Amerikaanse rommelhypotheken.
Nu hebben zij maar relatief weinig Amerikaanse leningen, staatsschuld en dollars op hun balans staan, constateerde het Planbureau. Ook zijn de buffers van banken sinds de kredietcrisis flink verhoogd, waardoor zij wel een stootje kunnen hebben.
Maar dat wordt anders als dat stootje een zware dreun wordt doordat de VS in een zware en langdurige economische en financiële crisis belandt. Nederlandse bedrijven handelen en investeren veel in de VS, waarbij veel wordt afgerekend in dollars. “Teruglopende omzet bij exporterende bedrijven kan het voor deze bedrijven lastiger maken om hun schulden af te betalen, waardoor banken mogelijk met verliezen te maken krijgen”, waarschuwde het Planbureau.
Risico’s verkleinen
Daarmee kan ook de Nederlandse economie in een recessie belanden. Die leunt namelijk voor een groot deel op de export. Als de beurzen hard onderuitgaan, zoals vorige maand nadat president Trump op Liberation Day een mondiale handelsoorlog had ontketend, krijgen pensioenen klappen. En omdat de financiële wereld nog altijd erg vervlochten is, kan Amerikaanse paniek ook naar Europa overslaan.
Of zo’n inktzwart scenario ook realiteit wordt, dat verwacht vooralsnog niemand. Vooralsnog lijken beleggers vooral de risico’s op verliezen kleiner te maken door een deel van hun Amerikaanse schulden te verruilen voor bijvoorbeeld Europese.
Het risico dat de Amerikaanse overheid haar schulden niet meer kan betalen noemt het Planbureau “in principe klein”. Dat komt vooral doordat de dollar wereldwijd zo’n belangrijke munt is: “Het land kan in principe altijd dollars bijdrukken om zijn schulden te financieren en af te lossen.”
De belastingverlagingen moeten in het Congres overigens nog worden goedgekeurd door de Senaat. Ook daar heeft de Republikeinse partij van president Trump een meerderheid.