De Kustwacht is al jaren niet goed voorbereid op grote scheepsbranden op de Noordzee en verbeteringen duren lang, omdat drie ministeries verantwoordelijk zijn voor de Kustwacht. Tot die conclusie komt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) na onderzoek naar de brand op het vrachtschip Fremantle Highway, twee jaar geleden.
Daarnaast vindt de OVV dat het te lang duurt voor het Kustwachtcentrum een duidelijk beeld heeft van een incident op zee. Ook werken hulporganisaties op zee en land niet goed samen.
Op het autoschip Fremantle brak op 25 juli 2023 vlak voor middernacht brand uit toen het 27 kilometer ten noorden van Ameland voer. Uiteindelijk duurde het ruim twee uur voordat werd besloten dat er een reddingsactie voor de 23 bemanningsleden op touw moest worden gezet. Daarna duurde het nog anderhalf uur voor de reddingshelikopters arriveerden.
Van boord gesprongen
Voor zeven bemanningsleden duurde dat te lang. Ze voelden zich genoodzaakt om van boord te springen. Een bemanningslid overleefde de sprong van dertig meter hoog niet. De zes anderen raakten zwaargewond. De zestien overige opvarenden werden uiteindelijk gered met helikopters.
Volgens de OVV ging er van alles mis vanaf het moment dat de brandmelding binnenkwam, terwijl de brand zich ondertussen uitbreidde. Om een beeld te krijgen van de situatie werd wel meteen het kustwachtvliegtuig naar het schip gestuurd. Maar het duurde anderhalf uur voor het vliegtuig kon opstijgen, omdat de bemanning ’s nachts vanuit huis moet komen.
Toen het vliegtuig eenmaal warmtebeelden had gedeeld, werd duidelijk dat vrijwel het hele schip in brand stond en dat de opvarenden in groot gevaar waren. De brandbestrijdingsactie werd een reddingsactie, maar de reddingshelikopter die normaal in het nabije Den Helder staat, was op dat moment in Rotterdam.
Dat komt doordat deze Search and Rescue-helikopters ook worden gebruikt voor brandbestrijding. En de twee beschikbare helikopters, waaronder die uit Den Helder, waren na de melding naar Rotterdam The Hague Airport gegaan, want daar verzamelde het scheepsbrandbestrijdingsteam.
Verder ging er ook van alles mis in de communicatie tussen het Kustwachtcentrum en andere hulpdiensten. Er was veel telefonisch overleg, waarbij informatie versnipperd raakte. Ook was er geen digitaal systeem waartoe iedereen toegang had en liep de communicatie met de meldkamer in Noord-Nederland niet goed.
Zorgen over drukte op Noordzee
De gang van zaken baart zorgen, omdat er een toenemende kans is dat dit soort incidenten op zee vaker zal voorkomen, zegt Erica Bakkum van de Onderzoeksraad. “We maken ons al langer zorgen over de druk bevaren Noordzee. Er zijn veel veiligheidsrisico’s: schepen worden groter, het is er drukker en er staan ook steeds zaken als windmolens in zee.”
Het is ook niet voor het eerst dat de Onderzoeksraad waarschuwt. Ook na eerdere incidenten op zee concludeerde de OVV al dat de hulpverlening niet op orde is. Er zijn wel stappen gezet om die te verbeteren, maar het gaat langzaam.
Bekijk hier beelden van de brand in juli 2023:
Volgens de OVV ligt het probleem niet alleen bij de Kustwacht. Er zijn meerdere ministeries verantwoordelijk voor de Kustwacht en dat gaat ten koste van de snelheid, zegt Bakkum. “We zien dat daardoor besluitvorming nog wel eens langer duurt dan nodig is.”
Stroperige besluitvorming
De Kustwacht krijgt volgens de OVV te weinig steun van de ministeries. En zodra er extra mensen of geld nodig zijn om verbeteringen door te voeren, duurt het lang voor er een akkoord komt.
De ministeries geven te weinig prioriteit aan de problemen bij de Kustwacht en niemand voelt zich probleemeigenaar, vindt de OVV. De Kustwacht raakt zo tussen wal en schip bij ministeries en de OVV vindt dat het nu hoog tijd is voor veranderingen.