Het Verenigd Koninkrijk en Mauritius hebben een overeenkomst over de overdracht van de Chagos-eilandengroep aan Mauritius ondertekend. De eilanden vielen sinds 1814 onder Brits bewind. Op het grootste eiland, Diego Garcia, is een Amerikaans-Britse luchtmachtbasis gevestigd.
Voor de luchtmachtbasis moest indertijd de complete bevolking van de eilanden wijken. Zo’n 1500 bewoners werden gedwongen overgebracht naar Mauritius, de Seychellen of Groot-Brittannië.
Het ondertekenen van de deal werd vandaag enkele uren uitgesteld na een gerechtelijk bevel. Dat werd op het laatste moment uitgevaardigd om de overdracht te blokkeren zodat het hof zich over de zaak kon buigen. Een andere rechter draaide die blokkade weer terug, waardoor de handtekeningen alsnog konden worden gezet. Volgens de rechter zou een blokkade de belangen van het VK “aanzienlijk schaden”.
‘Luchtmachtbasis in gevaar’
Volgens de Britse premier Starmer was er haast geboden bij het ondertekenen van de overeenkomst omdat de Amerikaans-Britse luchtmachtbasis op het hoofdeiland in gevaar kon komen. Volgens de premier was er een risico dat andere landen dichtbij ook bases zouden bouwen.
“Met deze deal kan de basis tot ver in de volgende eeuw in bedrijf blijven”, zei Starmer. Volgens hem is dat van groot belang voor de veiligheid van zijn land.
Hij haalde daarbij uit naar Britse politici die tegen de overdracht zijn. Zij zeggen onder meer bezorgd te zijn over de banden tussen China en Mauritius. Starmer schaarde hen in het rijtje anderen die belang hadden bij het klappen van de deal: “Rusland, China en Iran.”
Lease van 99 jaar
Als onderdeel van de deal kan de oorspronkelijk bevolking van de eilanden terugkeren. Dat geldt echter niet voor de oorspronkelijke bevolking van Diego Garcia. Er is namelijk afgesproken dat het VK de luchtmachtbasis nog zeker voor 99 jaar leaset. Voormalige inwoners van dat eiland mogen niet terugkeren.
Twee Chagossiaanse vrouwen, afkomstig van de eilanden, hadden op het laatste moment een verzoek ingediend bij de rechtbank om de deal tegen te houden. Zij vinden onder meer dat de oorspronkelijke inwoners van de archipel niet genoeg zijn meegenomen in de onderhandelingen. Ook willen zij dat de oorspronkelijke inwoners terug kunnen naar Diego Garcia.
De vrouwen zijn teleurgesteld in de uitspraak, vertelden ze na afloop van de zitting. Volgens hen zijn ze Britse burgers en willen ze niet dat hun rechten worden overgedragen aan Mauritius.
In 2019 sprak de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zich in een niet-bindende uitspraak uit tegen de ontvolking van de eilandengroep. Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag oordeelde dat de Chagos-eilanden nooit van Mauritius gescheiden hadden mogen worden.
De minister-president van Mauritius Ramgoolam noemt het een grote overwinning voor het land. “Met de overeenkomst voltooien we het totale dekolonisatieproces”, zei hij.