Ontgoocheling, boosheid maar hier en daar ook opluchting nu defensie de locaties heeft bekendgemaakt waar in Nederland wordt uitgebreid. Er is vooral onrust in de gebieden waar defensie laagvliegoefeningen met vliegtuigen en helikopters wil gaan houden.
In Zeeland moesten boeren en bestuurders gisteren twee keer met de ogen knipperen toen duidelijk werd dat defensie vrijwel de hele provincie wil gebruiken voor laagvliegoefeningen. “We begrijpen goed dat defensie op zoek is naar meer ruimte, maar de onderbouwing waarom nu ons gehele grondgebied in beeld is en wat de eventuele gevolgen zijn, dat missen we”, reageert wethouder Kees Westrate van Borsele bij Omroep Zeeland.
Hij wijst erop dat er in zijn gemeente veel risicobedrijven zijn waarover het “niet wenselijk” is om vliegbewegingen te maken, zegt hij. “Los van wat dat betekent voor het woongenot van onze inwoners.”
Ruim 200 kilometer noordelijker, in de kop van Noord-Holland, is er een vrijwel identieke reactie. “Hoewel we snappen dat ons gebied geografisch geschikt is voor laagvliegoefeningen, zijn we wel geschrokken”, zegt wethouder Simco Kruijer van Schagen bij de regionale omroep NH. Hij wil snel meer duidelijkheid over eventuele impact op de inwoners.
Amfibische landingen
Maar er is ook opluchting in de kop van Noord-Holland. Toen defensie vorig jaar zomer begon met de zoektocht naar locaties, kwam plotseling het Zwanenwater in beeld. Dat is een natuurgebied in de duinen waar onder andere lepelaars verblijven. Defensie wilde daar amfibische landingen oefenen: troepen die landen op het strand en dan via de duinen het achterland in trekken.
Na protesten van natuurbeschermers is dat plan van tafel. Gisteren werd bekend dat de amfibische landingen een paar kilometer verderop gaan plaatsvinden bij Groote Keeten. Dat is ook een natuurgebied, maar dan pal aan de Noordzee. Ook beperken de militairen zich tot “het aanlanden”. Het doorstoten in de duinen maakt geen deel meer uit van de plannen.
Ook in Poortugaal bij Rotterdam, heeft defensie zijn plannen enigszins aangepast, meldt omroep Rijnmond. Bij het dorp ligt een militair brandstofdepot dat met 9 hectare grond wordt uitgebreid. Maar dat gebeurt zodanig dat een aantal sportvelden niet hoeven te wijken.
Via het spoor
Dat de Rotterdamse haven en Tweede Maasvlakte een belangrijke rol spelen bij de locatiekeuze was al bekend. In geval van nood moeten NAVO-bondgenoten er met meerdere militaire schepen tegelijkertijd kunnen aanmeren, zodat militair materieel snel via de weg, het spoor of binnenvaartschepen verder kan worden vervoerd.
Mocht het zover komen dan wil defensie niet wachten totdat er een vrachtschip klaar is met laden of lossen en er toevallig een kade vrijkomt. “Er is nauw overleg met het Havenbedrijf”, reageert de Rotterdamse burgemeester Carola Schouten. “Defensie wil een kade huren op de Tweede Maasvlakte. Daar is ruimte en het is te verenigen met andere activiteiten.”
Maar hoe plooibaar defensie zich ook opstelt, in Laaghalerveen niet ver van Assen is sprake van “ontgoocheling”. Defensie wil het oefengebied daar flink uitbreiden ten koste van een aantal boerenbedrijven. Bij boer Roelf Oldenburg stond gistermiddag al iemand van defensie op de stoep, “met de boodschap dat ze het bedrijf wilden kopen”.
Einde oefening
“Ik kan er wel geld voor krijgen, maar daar zit ik niet op te wachten”, zegt Oldenburg bij RTV Drenthe. “Natuurlijk kan je nog zienswijzen indienen. Maar dat is trekken aan een dood paard. En een nieuwe plek vinden? Dat krijg je in deze tijd bijna niet voor elkaar. Dat wordt zeer, zeer lastig. En dan is het einde oefening.”
“Als defensie straks komt praten over onze grond, dan krijgen ze geen koffie”, zegt Oldenburgs buurvrouw Maryse Martens. Zij heeft nog geen bezoek gehad, maar ziet op de locatiekeuze van defensie dat ook zij een deel van haar land moet verkopen. Dat doet ze liever niet.
Maar er speelt meer. “Als gemeenschap hebben we het nakijken”, aldus Martens. Toen defensie dertig jaar geleden aanklopte voor een grondruil, zorgde dat voor onderlinge frictie. Iets waar hij nu ook bang voor is, nu de druk van buitenaf wordt opgevoerd. “De vorige keer waren nadien alle sociale structuren een klein beetje kapot. Nu heeft iedereen zijn weg weer gevonden en gooit defensie weer een steen in de vijver.”