8 minuten en 46 seconden; zo lang hield een politieagent George Floyd in zijn greep met een nekklem. Een wurggreep die fataal werd. De dood van de zwarte Amerikaan ontketende een golf van protest. Vandaag is het precies vijf jaar geleden dat hij werd vermoord.
De schokkende beelden van zijn arrestatie veroorzaakten verontwaardiging en woede. Zijn laatste woorden “I can’t breathe” werden het symbool van een massale protestbeweging tegen politiegeweld en racisme.
Uitgerekend in deze beladen week maakt de regering-Trump een einde aan belangrijke hervormingen die na de dood van de 46-jarige zwarte Amerikaan zijn ingevoerd bij lokale politieafdelingen. President Trump wil namelijk af van alles waar Black Lives Matter voor staat.
Massaprotesten
Na het overlijden van Floyd begon het ministerie van Justitie een grootschalig onderzoek. Het eindoordeel was vernietigend. In het onderzoeksrapport werd uitvoerig geschreven over de grove en systematische schending van grondrechten van zwarte Amerikanen. Racisme en discriminatie bleken diepgeworteld in het korps in Minneapolis, de stad waar Floyd werd gedood. Ook op veel andere plekken in het land bleek dat het geval te zijn.
Miljoenen mensen gingen de straat op en de Black Lives Matter-beweging won snel politieke invloed. De ongelijkheid in het Amerikaanse rechtssysteem kwam onder de loep te liggen. Bij politieopleidingen kwam meer aandacht voor de-escalatie en het werd eenvoudiger gemaakt om wangedrag van de politie te onderzoeken en te vervolgen.
Het was ook het begin van een bredere discussie over institutioneel racisme in de samenleving. Ook bij de overheid, bedrijven en scholen kwam er meer aandacht voor diversiteit en inclusie. Zijn dood was niet voor niets, zo klonk het.
Nieuwe politieke wind
Het staat in schril contrast met het beeld van vandaag. Er waait een nieuwe politieke wind in Washington D.C. en Black Lives Matter moet letterlijk uit het straatbeeld verdwijnen. Van het plein in de hoofdstad dat werd vernoemd naar de protestbeweging is niets meer over. Trump dwong de burgemeester om alles wat nog aan die tijd herinnerde te verwijderen.
Ook het ministerie van Justitie slaat inmiddels een heel andere toon aan. Veranderingen die de afgelopen jaren in gang zijn gezet bij de politie worden teruggedraaid. Zo gaat een streep door afspraken waarbij de federale overheid kan ingrijpen bij signalen van excessief politiegeweld. Het Witte Huis wil nu juist minder bemoeienis van de nationale overheid.
Lokale gemeenschappen kunnen het prima alleen af, zo stelt Harmeet Dhillon van het OM: “dat is waar het gezag thuishoort, niet bij ongekozen bureaucraten die ook nog eens een anti-politie agenda nastreven.”
De hervormingen worden weggezet als micromanagement. Ook worden onderzoeken stopgezet die zich richten op schendingen van burgerrechten.
Teleurstelling over BLM
Is er één simpele verklaring voor deze politieke ommezwaai? Waarschijnlijk niet. Maar na de dood van Floyd valt wel de verharding van het politieke klimaat op. Naast Black Lives Matter ontpopte zich ook Blue Lives Matter, als steunbetuiging aan de politie. Ook was er veel woede over plunderingen tijdens de protesten. Veel Republikeinen pleitten juist voor een stevige aanpak door de politie. Volgens hen was er na de dood van Floyd sprake van een overcorrectie en is het diversiteitsbeleid volledig doorgeschoten.
Trump trekt in rap tempo de stekker uit overheidsprogramma’s die de zwarte gemeenschap ondersteunen. De president voelt zich gesterkt door de publieke opinie. Uit recent onderzoek blijkt dat de steun voor Black Lives Matter de afgelopen vijf jaar is afgenomen. Teleurstelling overheerst. Drie op de vier Amerikanen denken dat alle extra aandacht voor racisme niets heeft opgeleverd voor de positie van zwarte burgers.
Nabestaanden
Niet iedereen gooit de handdoek in de ring. Na de aankondiging van afgelopen week benadrukt een aantal steden dat ze zich zullen blijven inzetten voor verandering. Zoals Louisville, waar de 26-jarige Breonna Taylor slachtoffer werd van excessief politiegeweld.
Ook de familie van George Floyd blijft zich inzetten voor verandering. Dit weekend staan ze stil bij zijn nalatenschap. Geen sombere herdenking, maar een vierdaags festival met als overkoepelend thema sociale gelijkheid. Een feest om zijn leven te vieren. Zodat zijn verhaal nooit vergeten wordt.