De gemeente Bergen behoudt de veertien kunstwerken van Lucebert in haar collectie. Een kunstwerk ter ere van de dichter en kunstenaar komt ook terug in het centrum van de gemeente. Dat heeft Bergen besloten na onderzoek naar het verleden van Lucebert.
In 2018 werd in een biografie duidelijk dat Lucebert, pseudoniem van Bertus Swaanswijk (1924-1994), in zijn jonge jaren had gesympathiseerd met de nazi’s. Hij had zich actief aangemeld voor de Arbeitseinsatz (dwangarbeid ter vervanging van Duitse soldaten) en schreef aan een jeugdvriendin tientallen brieven die hij ondertekende met Sieg Heil.
Zowel Bergen als Alkmaar besloot onafhankelijk onderzoek te laten doen naar het verleden van de kunstenaar. Eerder besliste Alkmaar al dat een dichtregel van Lucebert in de stad mocht blijven, maar wel naar een andere locatie moest verhuizen.
‘Niet representatief’
De onderzoekers van het Literatuurmuseum concluderen dat Lucebert destijds bewondering voor de Duitse literatuur en cultuur had, net als sympathie voor het nationalistische gedachtengoed van nazi-Duitsland. Lucebert schreef de brieven als jongvolwassene, voor zijn werken gepubliceerd of geëxposeerd waren. De onderzoekers stellen, in de woorden van de gemeente, dat zijn kunstenaarschap “juist het tegenovergestelde laat zien van het gedachtegoed dat hij tijdens een aantal jaar in de oorlog heeft aangehangen”.
Wethouder Ernest Briët zegt in een reactie tegen de regionale omroep NH: “Het zijn akelige brieven en teksten die niet goed te praten zijn, maar de inhoud van de oorlogsbrieven zijn niet representatief voor het latere kunstenaarschap van Lucebert.”
De gemeente wil dat Luceberts levensloop in de toekomst benoemd wordt bij zijn werken. “We vinden het belangrijk dat zijn uitingen niet worden verzwegen en niet zonder de nodige toelichting benoemd worden”, aldus de wethouder. Als de gemeente de werken uitleent, is die toelichting “een harde eis”, zegt Briët.
Het kunstwerk Hommage aan Lucebert dat in 2023 werd weggehaald vanwege werkzaamheden, komt terug in het centrum met een QR-code die zal doorverwijzen naar meer informatie over het verleden van Lucebert.