NASA’nın Chandra X-ışını Teleskobu, daha önce benzeri görülmemiş kozmik bir nesnenin, aynı anda hem radyo dalgaları hem de X-ışınları yaydığını tespit etti. Sinyalin her 44 dakikada bir tekrarlandığı belirtildi.
Yaklaşık 15 bin ışık yılı uzaklıkta, Samanyolu galaksisi içinde yer alan ve ASKAP J1832-0911 olarak adlandırılan cisim, her 44 dakikada bir, yaklaşık iki dakika süren bir ışınım patlaması yayıyor.
Bu düzenli ve uzun aralıklarla gerçekleşen sinyaller, hem radyo hem de X-ışını dalga boylarında gözlemlendi. Bu tür nesneler, bilimsel literatürde “uzun periyotlu geçici kaynak” (long-period transient / LPT) olarak tanımlanıyor. Bu, bir LPT’nin yüksek enerjili X-ışını ve düşük enerjili radyo dalgaları ile aynı anda patlama yaptığı ilk gözlem olarak kayıtlara geçti. Bu keşfin, LPT’lerin gizemli doğasını ve sinyallerin nasıl oluştuğunu anlamada dönüm noktası olabileceği düşünülüyor.
“DAHA ÖNCE HİÇ GÖRMEDİK”
Keşif ekibinin lideri, Curtin Üniversitesi’nden araştırmacı Zieng (Andy) Wang, yaptığı açıklamada “Bu nesne, daha önce gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor” dedi. LPT’lerin ilk olarak 2022 yılında keşfedildiğini belirten araştırmacılar, bugüne kadar 10 farklı LPT tespit edildiğini ancak ASKAP J1832-0911’in hepsinden farklı olduğunu vurguluyor. Cisim ilk olarak, Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobuyla gözlemlendi. Ardından, NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan takip çalışmasında, radyo sinyallerinin X-ışınlarıyla aynı düzende yayıldığı tespit edildi. Bu tespit, Chandra’nın oldukça dar görüş alanı nedeniyle büyük ölçüde şans eseri gerçekleşti.
BÜYÜK OLASILIKLA BİR ÖLÜ YILDIZ
Araştırmacılar, ASKAP J1832-0911’in büyük olasılıkla bir ölü yıldız olduğunu düşünüyor. Ancak bu yıldızın yoğun manyetik alana sahip bir nötron yıldızı (magnetar) mı yoksa bir çift yıldız sistemindeki beyaz cüce mi olduğu hâlâ net değil. Wang, mevcut teorilerin bu olağanüstü davranışı tam olarak açıklamakta yetersiz kaldığını belirterek, “Bu keşif, yeni bir fizik anlayışına ya da yıldız evrimi hakkında yeni modellere işaret ediyor olabilir” dedi. Ayrıca, bu cisimde hem radyo dalgalarının hem de çok daha enerjik olan X-ışınlarının tespit edilmesi, bu tür nesnelerin nasıl enerji ürettiklerine dair ipuçları verebilir. Bilim insanları, bu olağanüstü davranışların sadece ASKAP J1832-0911’e özgü olmadığını, benzer şekilde davranan başka LPT’lerin de evrende mevcut olabileceğini düşünüyor. Araştırma, 28 Mayıs Çarşamba günü bilim dergisi Nature’da yayımlandı. Ekipteki bilim insanlarından Nanda Rea, “Bu nesnenin geçici X-ışını yayması, doğası hakkındaki anlayışımıza yepyeni bir kapı aralıyor” açıklamasında bulundu.