In de regio Rijnmond slaan mensen op de vlucht voor de slechte lucht. Het gaat om mensen met astma of COPD die vaak zoveel ademhalingsproblemen hebben dat ze verhuizen.
“Ik heb weer een leven”, zegt Desiree Brouwer. Zij verhuisde van Vlaardingen naar Brummen, in Gelderland. “Ik doe zelf boodschappen, fiets veel en kom de deur weer uit. Ik ben ook weer aan het kijken naar nieuw werk”, zegt ze bij Rijnmond. “Dingen die voor een ander vanzelfsprekend zijn, maar voor mij enorme mijlpalen.”
Uit onderzoek bleek al in 2021 dat één op de acht longpatiënten overwoog om vanwege slechte luchtkwaliteit te verhuizen. Het aantal ‘luchtvluchtelingen’ wordt niet geregistreerd en het is onduidelijk hoeveel mensen de afgelopen jaren daadwerkelijk hun biezen hebben gepakt.
Energiek kind
Wel wordt uit de verhalen van een aantal Rijnmonders duidelijk hoeveel baat zij en hun kinderen bij hun verhuizing hebben. “Ongeveer twee weken na de verhuizing dachten we: ‘wow, wat een ander kind'”, zegt Sanne Elenbaas. Zij verruilde twee jaar geleden samen met haar zoon Luit Rotterdam voor het Zwitserse bergdorp Grächen. “Het was ook wennen voor ons, want van een rustig en vermoeid kind, ging hij ineens naar een heel energiek kind. We zagen echt een andere versie van hem.”
Ismé de Kleer is niet verbaasd. Ze is kinderlongarts in het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam en weet hoe vervuiling zelfs invloed kan hebben op de longen van ongeboren kinderen. “Onderzocht is dat zwangere vrouwen in meer vervuilde gebieden kinderen krijgen met lagere longfuncties dan zwangeren die in gezonde lucht wonen”, zegt ze.
De situatie in de regio Rijnmond is erger dan in de rest van Nederland. Uit onderzoek van journalistiek platform Pointer bleek dit jaar dat Schiedam de vieste lucht van Nederland heeft. Die is daar meer dan twee keer (2,15) zo vies als de advieswaarden toestaan. Ridderkerk is de nummer drie. Daar is de lucht 2,04 keer zo vies. Ook Papendrecht, Vlaardingen, Rotterdam, Barendrecht en Hendrik-Ido-Ambacht staan in de top tien.
Kleine verschillen
Milieudienst Rijnmond nuanceerde de cijfers en wees erop dat de verschillen binnen Nederland relatief klein zijn. “Als je kijkt naar de gezondheidsimpact van luchtvervuiling, dan is de lucht in de Rijnmond gemiddeld zo’n 20 procent slechter dan in steden als Nijmegen of Eindhoven. Dit verschil is kleiner dan je misschien zou verwachten”, stelt de dienst.
Toch ziet kinderarts De Kleer op haar poli in Rotterdam dagelijks kinderen met astma. “Een deel van die kinderen krijgt die astma door waar ze wonen, door de vervuilde lucht in Rotterdam. Ze worden blootgesteld aan onder andere veel fijnstof”, zegt ze. “Vooral bij kinderen bij wie de longen nog in ontwikkeling zijn, heeft dat veel impact.”
Dat probleem speelt niet alleen bij kinderen, benadrukt Christine van den Berg. “Wij woonden dicht bij de A16 en industriegebied Moerdijk. Daar wordt onder andere olie gekraakt, wat veel luchtverontreiniging veroorzaakt. Als de wind verkeerd stond, merkte ik het meteen. Mijn longen knepen samen en ik had het enorm benauwd”, zegt ze.
Waanzinnig goed
Van den Berg kreeg medicatie, maar had uiteindelijk de meeste baat bij een verhuizing naar de Spaanse Pyreneeën. “Daar run ik nu een guesthouse waar longpatiënten letterlijk op adem kunnen komen”, zegt ze. “Op 1.500 meter is de luchtkwaliteit hier waanzinnig goed en iedereen knapt ervan op.”
Toch hoeft niet iedereen met astma of COPD te verhuizen, zegt De Kleer. “Er is zeker ruimte voor verbetering. We weten ook dat de situatie nu beter is dan vijftig jaar geleden. Het is dus zeker niet hopeloos.”