De timing kan niet veel slechter. Drie weken voor de NAVO-top in Den Haag stapt de PVV van Wilders uit de coalitie en valt het kabinet. VVD-leider Yesilgöz zei vanmorgen dat Nederland “voor schut staat” als gastland van de top.
Bij de NAVO denken ze niet dat de val van het kabinet van invloed zal zijn op de top. “We hebben er het volste vertrouwen in dat de top gewoon doorgaat en hebben geen enkele reden om aan te nemen dat er praktische gevolgen zullen zijn”, klinkt het in de wandelgangen.
Nederland is weliswaar gastheer van de top, maar NAVO-topman Rutte gaat over de inhoudelijke organisatie. Hij bepaalt wie er mag komen en hoe het programma eruit gaat zien.
Hogere NAVO-norm
Met nog drie weken te gaan, begint de besluitvorming over de bijeenkomst nu echt vorm te krijgen. Volgende week wordt door de 32 bondgenoten voor het eerst gesproken over de concept-slotconclusies, zeggen ingewijden. De belangrijkste daarvan is de stijging van de defensie-uitgaven van 2 naar 5 procent van het bbp.
Daarvan moet 3,5 procent naar ‘harde defensie’ gaan, de andere 1,5 procent wordt hoogstwaarschijnlijk flexibeler uitgegeven. Het gaat daarbij om investeringen die “aan veiligheid gerelateerd” zijn, zoals het verstevigen van bruggen zodat er tanks overheen kunnen rijden of extra ziekenhuisbedden voor gewonde militairen.
Het gaat om grote bedragen. Om aan zo’n hogere norm te kunnen voldoen, moet Nederland jaarlijks tussen de 16 en19 miljard euro extra uitgeven aan defensie, schreef minister van Defensie Brekelmans vorige week aan de Tweede Kamer.
Als het op de NAVO-top lukt om een akkoord te bereiken over hogere uitgaven, is dat een historische mijlpaal, zeggen betrokkenen. Ze zien het als het moment waarop de Europeanen een gelijkwaardiger partner worden van de Amerikanen, veruit de grootste bondgenoot in de militaire alliantie.
Positie innemen
Het vertrek van de PVV uit de coalitie hoeft geen probleem te zijn voor Nederlandse instemming met die nieuwe uitgavenorm. Het kabinet, demissionair of niet, moet het voorstel voorleggen aan de Tweede Kamer. De verwachting is dat een meerderheid van de Tweede Kamer een hogere NAVO-norm zal steunen.
NAVO-diplomaten zouden het beschamend vinden als Nederland géén positie inneemt over de nieuwe plannen. “De NAVO-trein rijdt door, besluitvorming wacht niet op de crisis in het Nederlandse kabinet”, klinkt het.
Nederland zal hoe dan ook de rode loper uitrollen voor zijn gasten.