Maatschappelijke organisaties reageren wisselend op de val van het kabinet-Schoof. De meeste vakbonden, belangenorganisaties en actiegroepen maken zich hoe dan ook zorgen over urgente dossiers die stil komen te liggen. “Het risico bestaat dat het opnieuw lang zal duren voordat er belangrijke knopen worden doorgehakt”, waarschuwen bijvoorbeeld ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland.
Die organisaties noemen onder meer stikstof, energiekosten en het ondernemersklimaat als onderwerpen die niet kunnen wachten. Het land heeft er volgens de ondernemersclubs “dringend behoefte aan weer eens langere tijd bestuurd te worden door een daadkrachtig en stabiel kabinet dat beslissingen kan nemen voor de toekomst van Nederland”.
Vakbond FNV vindt het “schandalig” hoe de coalitie is omgegaan met de stem van de kiezer. Volgens FNV heeft het kabinet “werkelijk niets voor elkaar gekregen” en moet er snel een nieuw kabinet komen met meer oog voor burgers, werkenden, senioren en jongeren.
“Miljoenen mensen stemden uit onvrede op de coalitiepartijen, maar zijn nu een illusie armer,” zegt Piet Fortuin, voorzitter van de andere grote vakbond CNV. De vakbond hoopt dat de arbeidsmarktplannen van het kabinet-Schoof, zoals minder flexwerken en minder zzp’en, worden doorgezet.
Boeren teleurgesteld
Onder boeren heerst vooral teleurstelling over de geklapte coalitie. Land- en tuinbouworganisatie LTO voorziet een moeilijke tijd. “Voor de landbouw betekent dit, alwéér, dat de onzekerheid waarin boeren en tuinders nu al jarenlang leven, verder voortduurt”, zegt voorzitter Ger Koopmans.
Ook Agractie, een van de organisaties achter de boerenprotesten tegen het stikstofbeleid van een aantal jaar geleden, had het liever anders gezien. “Na jaren antiboerbeleid was er eindelijk een kabinet dat begonnen was aan realistisch beleid voor de agrarische sector. Maar het was nog niet af, er is nog niet geleverd.”
“De coalitie laat de PVV vallen, niet andersom!”, reageert voorman Mark van den Oever van boerenactiegroep Farmers Defence Force.
Zorgakkoord onzeker
De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) maakt zich zorgen over de plannen voor het toekomstbestendig maken van de zorg. Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord zou deze week ondertekend worden. Zeventien organisaties hebben aan dat akkoord gewerkt. Hoe het nu verdergaat met de plannen is onzeker, mede omdat de financiering nog niet is geregeld.
Ook de beroepsvereniging voor verpleegkundigen V&VN vreest dat de plannen na maanden van onderhandelen nu sneuvelen. “De zorg kan nu geen pauzeknop gebruiken. We moeten door,” zegt voorzitter Bianca Buurman. Ook medisch specialisten en huisartsen willen dat het zorgakkoord doorgaat.
De NFU heeft verder “gemengde gevoelens” over het einde van het kabinet. “”Op het gebied van onderzoek en innovatie zijn pijnlijke keuzes gemaakt, die de academische zorg en wetenschap hard hebben geraakt”, zegt voorzitter Helen Mertens. “Tegelijkertijd snakt de zorg naar stabiliteit en voortgang.”
In het onderwijs wordt opgelucht gereageerd. De Algemene Onderwijsbond (AOB) is er niet rouwig om dat Wilders zijn bewindslieden terugtrekt uit het kabinet. “Het afgelopen jaar heeft het onderwijs van dit kabinet een enorme klap gehad. De sector verdient een kabinet dat werkt aan de toekomst, niet aan afbreuk.”
Het kabinet wilde grote bezuinigingen doorvoeren in het onderwijs. Wat de AOB betreft zijn die nu van de baan: “Kabinet weg, bezuinigingen weg”, zegt voorzitter Thijs Roovers.
‘Kansen’
Organisaties die te maken hebben met de woningcrisis, de stikstofcrisis en de aanpak van klimaatverandering willen vooral dat er doorgepakt wordt op die thema’s.
“De doelstelling van 100.000 woningen per jaar, waarvan twee derde betaalbaar, moet onverminderd het uitgangspunt blijven”, zegt de Vereniging Eigen Huis.
Waarnemend voorzitter Lana Gerssen van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) voorziet nieuwe onzekerheid voor huizenzoekers en ondernemers. “Tegelijkertijd biedt een nieuw kabinet de kans dat er wel oplossingen komen voor de structurele problemen waar Nederland mee kampt.”
Ook brancheorganisatie Bouwend Nederland ziet kansen. Waarschijnlijk volgen nu redelijk kort op elkaar de Tweede Kamerverkiezingen en de gemeenteraadsverkiezingen, en dat maakt betere afstemming van de nationale en regionale politiek mogelijk, aldus voorzitter Arno Visser.
Nederlandse natuur en -milieuorganisaties waarschuwen dat maatregelen rondom stikstof, natuur en klimaat door een kabinetsval nog meer vertraging dreigen op te lopen. “De Tweede Kamer is nu aan zet om door te pakken”, zeggen elf organisaties waaronder Greenpeace, Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging.
“Het was al te lang duidelijk dat deze regering niet in staat was om de fundamentele problemen van onze tijd aan te pakken”, aldus Donald Pols van Milieudefensie.
Asiel
Welke gevolgen de val van het kabinet heeft op het gebied van asiel en migratie is afwachten, reageert het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). “Het is aan de politiek”, aldus de organisatie.
Wilders stapte uit de coalitie omdat hij een strenger asielbeleid wilde. Hij vond dat het kabinet – ondanks een PVV-minister die verantwoordelijk was voor asiel en migratie – niet streng genoeg en ook te langzaam was met het invoeren van maatregelen.
VluchtelingenWerk ziet het einde van het kabinet als een kans op “nieuw beleid dat wel werkt”. “Wij roepen op om snel de regie te pakken, ook tijdens de aanloop naar de verkiezingen”, zegt voorzitter Frank Candel. “Het opvangprobleem wacht niet.”
Bekijk hier hoe het kabinet ten val kwam: