Kamçatka’da meydana gelen 8.8’lik deprem, dünyanın en büyük 10 depremi arasında girerken, depremin arkasındaki bilimsel süreç, diğer ülkeler için de önemi ipuçları barındırıyor.
Rusya’nın uzak doğusunda yer alan Kamçatka Yarımadası açıklarında bugün sabah saat 11:30 civarında 8,8 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Yerin yaklaşık 20 kilometre derinliğinde gerçekleşen bu sarsıntı, modern tarihte kaydedilen en güçlü on deprem arasında yer aldı ve 2011 Japonya depreminin ardından dünyada ölçülen en büyük sarsıntı oldu. Depremin merkez üssüne yalnızca 119 kilometre mesafedeki Petropavlovsk-Kamçatskiy kentinde binalarda hasar meydana geldi ve yaralanmalar bildirildi. Depremin ardından Rusya, Japonya ve Hawaii’de tsunami uyarıları yapılırken; Filipinler, Endonezya, Yeni Zelanda ve Peru gibi ülkelerde de önlem amaçlı danışma notları yayımlandı.
NEDEN BU KADAR BÜYÜK?
Kamçatka Yarımadası’nın hemen açıklarında, Pasifik levhasının Ohotsk levhasının altına dalmakta olduğu Kuril-Kamçatka Çukuru yer alıyor. Bu tür levha sınırlarında, levhalar birbirine göre sürekli hareket etse de aralarındaki yüzey genellikle sıkışıp kalır. Bu sıkışma sonucu biriken gerilim, belirli bir eşiği aştığında ani bir kırılmayla serbest kalır, yani bir deprem meydana gelir. The Conversation’dan Laura Hood’un haberine göre, Kamçatka’daki levha hareket hızı, yılda yaklaşık 75 milimetreyle oldukça yüksek bir seviyede. Bu da bölgedeki büyük depremlerin diğer bölgelere kıyasla daha sık yaşanmasına neden oluyor. Örneğin, aynı bölgede 1952 yılında 9,0 büyüklüğünde başka bir büyük deprem meydana gelmişti. Benzer şekilde, 2011 yılında Japonya’da meydana gelen 9,1 büyüklüğündeki Tohoku-Oki depremi ve 2004’te Endonezya’da yaşanan 9,3 büyüklüğündeki Sumatra-Andaman “Boks Günü” depremi de sığ derinliklerde başlayarak deniz tabanında büyük kaymalara yol açmış ve yıkıcı tsunamiler üretmişti.
ARTÇILAR VE TSUNAMİ TEHLİKESİ SÜRÜYOR
ABD Jeolojik Araştırma Kurumu’na (USGS) göre, depremin üzerinden sadece altı saat geçmiş olmasına rağmen, 5,0 büyüklüğünün üzerinde 35’ten fazla artçı sarsıntı kaydedildi. Bu büyüklükteki bir ana depremin ardından 7,5 büyüklüğüne varan artçıların meydana gelmesi olası. Artçılar, zaman içerisinde şiddeti azalarak haftalar, hatta aylar boyunca sürebilir. Depremin ardından oluşan tsunami, Kamçatka kıyılarında, Kuril Adaları’nda ve Japonya’nın Hokkaido bölgesinde kıyılara ulaştı. Dalgaların önümüzdeki saatlerde Pasifik boyunca yayılması ve Hawaii, Şili, Peru gibi uzak kıyılara ulaşması bekleniyor. Bilim insanları tsunami modellerini güncellemeye devam ederken, yerel yetkililer halka gerekli uyarıları yapıyor.
ÖNEMLİ BİR ARAŞTIRMA KONUSU
Depremler bu büyüklükte nadiren meydana gelir, ancak etkileri yerel ve küresel ölçekte yıkıcı olabilir. Kamçatka’daki bu deprem, sismologlar için önemli bir araştırma konusu olacak. Örneğin 20 Temmuz’da meydana gelen 7,4’lük deprem olmak üzere, özellikle son aylarda bölgede artan sismik hareketlilik bugünkü sarsıntının zamanlaması ve yeri açısından ipuçları verebilir. Benzer risk altında olan ülkelerden biri de Yeni Zelanda. Ülkenin Kuzey Adası açıklarında yer alan Hikurangi bölgesi, potansiyel olarak 9 büyüklüğünde bir deprem üretebilir. Tarihsel kayıtlarda böyle bir olay bulunmasa da, jeolojik veriler bunun mümkün olduğunu gösteriyor. Bugünkü Kamçatka depremi, büyük bir deprem riskinin hiçbir zaman tamamen ortadan kalkmadığını hatırlatıyor. Bu nedenle, deprem kuşağında yaşayan herkesin uyarılara kulak vermesi, hazırlıklı olması ve güvenlik önlemlerini ciddiye alması hayati önem taşıyor.