Gökbilimciler, Samanyolu’nun merkezindeki süper kütleli kara delik Sagittarius A’dan dışarı madde püskürten ve uzun süredir aranan rüzgarların kanıtına erişti. Şili’deki ALMA teleskobuyla yapılan gözlemler, soğuk gazın süpürüldüğü koni şeklinde bir bölgeyi ortaya çıkardı.
Komşu galaksilerdeki benzer kara deliklerde güçlü rüzgarlar gözlemlenirken, kendi galaksimizin merkezindeki Sagittarius A onlarca yıldır şaşırtıcı derecede sessizdi.
Geçen ay bilimsel makale arşivi arXiv’de yayımlanan çalışmaya göre, araştırmacılar soğuk gazın temizlenmiş olduğu koni biçiminde bir bölge tespit etti.
Science.org’a konuşan Maryland Üniversitesinden astrofizikçi Lia Hankla, “Eğer bu doğruysa, galaksimizin merkezi açısından çok heyecan verici ve geniş sonuçlar doğuracak bir keşif” dedi.
Ancak Hankla, “Bu rüzgarın varlığını gösterecek bir kanıtın olması, ölçülebilir bir parçacık akışına dair veri bulunması faydalı olur” diye ekledi.
Fakat galaktik merkezin yoğun yıldız, gaz ve toz bulutlarıyla kaplı olması, Sagittarius A’dan kaynaklanan rüzgarların tespitini neredeyse imkansız hale getiriyordu.
Olay Ufku Teleskobu 2022’de Sagittarius A’yı görüntülemiş olsa da, gözlem alanı kara deliğin çevresi hakkında yeterli bilgi sunamayacak kadar dardı.
66 antenden oluşan bu radyo teleskop dizisi, hem toz bulutlarının arkasını görebiliyor hem de soğuk moleküler gazın zayıf sinyallerini algılayabiliyor.
Gorski, sinyallerin çok karmaşık olacağı düşünüldüğü için 1990’lardan beri bu gazın galaktik merkezde detaylı aranmadığını belirterek, “Zaman kalırsa bakarız diye düşünüyorduk” dedi.
Ancak haritalama sonucunda kara deliğin yakınında koni biçiminde belirgin bir boşlukla karşılaştılar.
Ekip, bu haritanın üzerine NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi verilerini eklediğinde, X-ışınlarının da aynı konik şekli takip ettiğini gördü.
Araştırmacılar bu durumu, daha önce tespit edilemeyen sıcak bir plazma rüzgarının yolundaki soğuk gazı süpürerek X-ışınları yaymasına bağladı.
Bu açı, Sagittarius A’nın dönüş ekseninin galaktik düzlemle tam olarak hizalı olmadığına işaret ediyor.
Murchikova, “Bu bulgu evrendeki yerimizin eşsiz olmadığını doğruluyor” dedi ve ekledi:”Şimdi araştırmacıların, bu rüzgarların kara deliğin etrafında dönen maddeden nasıl doğduğunu ayrıntılı biçimde anlaması gerekiyor.”Bununla beraber George Mason Üniversitesinden astrofizikçi Shobita Satyapal ise bu keşfin, kara delik rüzgarlarının zaman içinde nasıl değiştiğini ve yıldız oluşumunu nasıl şekillendirdiğini anlamak için yeni araştırmaları tetikleyeceğini söyledi.
Araştırmanın bir sonraki adımı, Sagittarius A’nın geçmişteki aktivitesini anlamak ve bu rüzgarların galaktik düzlemin 50 bin ışık yılı üzerine ve altına uzanan “Fermi kabarcıkları” olarak bilinen dev gama ışını yapılarını nasıl oluşturduğunu çözmek olacak.
Diğer yandan Gorski, rüzgarın “tuhaf bir şekle sahip olduğunu” ve yakındaki gaz bulutlarının akış yönünü değiştiriyor olabileceğini belirtse de, bu bulgunun “kendi kozmik yuvamıza bakışımızı kökten değiştirdiği” görüşünde.