ABD Sınır Devriyesinin milyonlarca Amerikalı sürücüyü gizlice izlediği ortaya çıktı. Sistem, masum insanların trafik ihlali gibi bahanelerle gözaltına alınmasına neden oluyor.
Associated Press (AP) ajansı tarafından yapılan araştırma Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) sınır devriyesinin, seyahat rotalarını “şüpheli” olarak değerlendirdiği kişileri tespit etmek ve durdurmak amacıyla ülke çapında milyonlarca sürücüyü gizli bir programla izlediğini ortaya koydu.
Öngörüye dayalı istihbarat programı, insanların yolda durdurulmasına, aranmasına ve bazı durumlarda gözaltına alınmasına yol açıyor.
Kameralardan oluşan bir ağ, araçların plaka bilgilerini tarayıp kaydederken, bir algoritma ise geldikleri yer, gittikleri yön ve kullandıkları güzergâha göre şüpheli bulduğu araçları işaretliyor.
Bunun üzerine federal ajanlar, yerel kolluk kuvvetlerini uyararak bu araçların durdurulmasını sağlıyor.
TRAFİK İHLALİ BAHANESİYLE DURDURUYORLAR
Sürücüler, genellikle hız ihlali, sinyal vermeme, cam filmi veya hatta görüşü engelleyen bir oto kokusu gibi gerekçelerle durduruluyor.
Ancak asıl sebebin, kullandıkları güzergâhlar nedeniyle kolluk kuvvetlerinin radarına girmeleri olduğundan habersiz bir şekilde sorgulanıyor ve araçları aranıyor.
Aslen ülkenin sınırlarını korumakla görevli olan Sınır Devriyesi, bu programla ülkenin iç kesimlerine uzanan bir gözetim sistemi inşa etmiş durumda.
Yaklaşık on yıl önce yasa dışı sınır faaliyetleri, uyuşturucu ve insan kaçakçılığıyla mücadele amacıyla başlatılan program, son beş yılda kapsamını ciddi ölçüde genişletti.
Sınır Devriyesi, hangi sürücü davranışının şüpheli sayılacağına veya uyuşturucu ya da insan kaçakçılığıyla bağlantılı olduğuna dair kendi kriterlerini belirliyor.
Kırsal yollarda araç kullanmak, kiralık arabada olmak veya sınır bölgesine kısa süreli seyahatler yapmak gibi nedenler, insanların durdurulması için yeterli görülüyor.
PROGRAM AMACINI AŞTI
Kamera ağı halihazırda Teksas, Arizona ve Kaliforniya’daki güney sınırı boyunca uzanıyor ve aynı zamanda ABD-Kanada sınırı yakınlarında seyahat eden sürücüleri de izliyor.
Gözetim ağı, ülkenin iç kesimlerine de ulaşarak Chicago ve Detroit gibi büyük metropollerde yaşayanları ve bu şehirlere seyahat edenleri de etkiliyor.
AP’nin tespitlerine göre, kurum yıllar içinde Phoenix bölgesine en az dört kamera yerleştirdi ve bunlardan biri, kurumun normalde 100 millik (161 kilometre) yetki alanının ötesinde, Meksika sınırından 120 milden (193 kilometre) daha uzaktaydı.
Sınır Devriyesinin bağlı olduğu ABD Gümrük ve Sınır Muhafaza (CBP) Teşkilatı, plaka okuma sistemlerinin tehditleri belirlemek ve suç ağlarını çökertmek için kullanıldığını belirtti.
Yapılan açıklamada, “Teknolojinin sorumlu bir şekilde ve açıkça tanımlanmış güvenlik amaçları için uygulanmasını sağlamak amacıyla katı, çok katmanlı bir politika çerçevesi ile federal yasa ve anayasal korumalar tarafından yönetiliyoruz. Ulusal güvenlik nedenleriyle belirli operasyonel uygulamalar hakkında detay vermiyoruz” denildi.
MASUM İNSANLARI HEDEF ALIYORLAR
Şubat ayında, Meksika’daki ailelere eşya taşıyan küçük bir nakliye şirketinin şoförü olan Lorenzo Gutierrez Lugo, Teksas’ın sınır şehri Brownsville’e doğru yola çıktı.
Lugo, Meksika sınırından yaklaşık 160 kilometre uzakta bulunan Kingsville’de yerel bir polis memuru tarafından hız yaptığı gerekçesiyle durduruldu.
Fakat polis ve mahkeme kayıtlarına göre hız ihlali sadece bir bahaneydi; durdurma talebi Sınır Devriyesinden gelmişti ve ihbarda aracın kaçak mal taşıyor olabileceği belirtilmişti.
Lugo’nun sorgulanmasının ve aracının aranmasının ardından herhangi bir kaçak mala rastlanmadı.
Buna rağmen Lugo, yanında binlerce dolar nakit taşıdığı için organize suç ve kara para aklama şüphesiyle gözaltına alındı.
Şirketinin sahibi, bu paranın müşterilerden gelen ve genellikle nakit yapılan ödemeler olduğunu belirtse de sürücünün adını temize çıkarmak ve araca el konulmasını engellemek için 20 bin dolar avukatlık ücreti harcadığını söyledi.
Benzer bir olay, 2022 yılında Houston’dan Alek Schott’un başına geldi. Sınır Devriyesi ajanlarından gelen bir istihbarat üzerine aracı San Antonio dışında Teksas şerif yardımcıları tarafından durduruldu.
Federal görevliler, Schott’un Houston’dan Teksas’ın Carrizo Springs kentine bir gecelik bir seyahat yaptığını tespit etmişti.
Schott, bir saatten fazla yol kenarında tutuldu ve aracı arandı ancak hiçbir şey bulunamadı.
MAHREMİYET TARTIŞMALARI BAŞLADI
Kamuya açık yollardaki araçların plakalarının toplanması mahkemeler tarafından genel olarak yasal karşılansa da bazı hukukçular, Sınır Devriyesinin dijital gözetim ağlarının büyümesinin anayasal sorunlar doğurduğunu düşünüyor.
George Washington Üniversitesinden hukuk profesörü Andrew Ferguson, mahkemelerin “herkesi, her yerde ve her zaman kaydeden büyük ölçekli gözetim teknolojilerinin” kişileri makul olmayan aramalara karşı koruyan dördüncü anayasa maddesi kapsamında anayasaya aykırı olabileceğini kabul etmeye başladığını belirtti.
Sınır Devriyesi, plaka okuma programının ayrıntılarını yıllardır gizli tutuyor.
Eski yetkililere göre kurum, programdan mahkeme belgelerinde ve polis raporlarında bahsedilmemesi için çaba gösteriyor, hatta gizli plaka okuyucularının yerleşimi ve kullanımı hakkındaki ayrıntıların ortaya çıkması riskine karşı suçlamaları düşürmeyi bile teklif ediyor. Bu cihazlar, otoyollarda genellikle trafik güvenlik ekipmanlarının içine gizleniyor.
CBP, 11 Eylül saldırılarından bu yana geçen yıllarda, yetki alanı sınırların çok ötesine uzanan bir istihbarat kurumuna dönüştü.
Kurumun bu dönüşümü, özellikle Trump yönetimi döneminde hız kazandı. Plaka okuma sistemi gibi sınır gözetim sistemlerinin yapay zekâ ve diğer teknolojilerle geliştirilmesi için CBP’ye 2,7 milyar dolardan fazla bütçe ayrılması bekleniyor.