İngiliz ordusunun 2010 ve 2013 yılları arasında Afganistan’da sivillere yönelik savaş suçu işlediği öne sürüldü. Özel kuvvetlere mensup İngiliz askerlerinin sivilleri, hatta bir buçuk yaşındaki çocukları öldürdüğü iddia ediliyor.
Afganistan’da 2010 – 2013 yılları arasında yaşananlarla ilgili sürdürülen soruşturmaya dair belge ve tanık ifadeleri yayınlandı.
SAS olarak da adlandırılan, dünyaca ünlü İngiliz özel kuvvetlerinin kasıtlı olarak sivilleri katlettiği öne sürüldü.
Dosyadaki belgeler ve tanık beyanlarına göre, Kraliyet askerlerinin Afganistan’da savaş suçu niteliğinde cinayetlere karıştığı ancak seçkin birliklerin itibarını korumak için olayların örtbas edildiği iddia ediliyor.
Tehdit oluşturmayan savaş çağındaki erkeklerin kurşuna dizilerek öldürüldüğü, Britanya askerlerinin tecrübe kazanmak için masum sivilleri öldürdüğü öne sürüldü.
2012’deki bir gece baskınında 1,5 ve 3 yaşındaki iki çocuğun yataklarında vurulduğunu, bunun asla yanlışlıkla açıklanamayacak bir sivil kayıp olduğu aktarıldı.
Daha önce olaylarla ilgili olarak 2014 yılında gerçekleştirilen polis soruşturmasında 3 askerin ismi geçse de herhangi bir suçlamada bulunulmamıştı.
GİZLİ TANIKTAN YENİ İFADELER
2023’te kurulan Afganistan Konusunda Bağımsız Soruşturma Komisyonu, bu dönemde görev yapan gizli tanık “N1466″yı dinledi.
Basına ve kamuoyuna kapalı, 6 ay önce gerçekleştirilen gizli toplantıda konuşan gizli tanık “N1466″nın ifadeleri, bugün komisyon tarafından yayımlandı.
Gizli tanık, ifadesinde bu zamana kadar bildiklerini anlatmadığı için pişman olduğunu, anlatması halinde askerlik mesleğinde yükselememe endişesini taşıdığını dile getirdi.
“ELE GEÇİRİLEN SİLAH VE ÖLDÜRÜLEN KİŞİ SAYISI ARASINDA FARK VARDI”
Özellikle operasyonlarda ele geçirilen silah sayısı ile öldürülen kişi sayısı arasında büyük fark olduğuna dikkati çeken gizli tanık N1466, askerlere ateş açılan binaya yönelik operasyonlarda can kaybı sayısının silah sayısından daha fazla olabildiğini belirtti.
Gizli tanık, “Ancak bu durum tekrar tekrar yaşanıyordu. Buna dikkat çekmeliyim çünkü çok önemli. Bu, tek seferlik bir olay değildi.” diyerek, bir operasyonda 9 kişinin öldürüldüğünü ancak sadece 3 silahın ele geçirildiğini anlattı.
Bazı raporlarda birkaç kişinin bir silahı ele geçirmek için adeta sıraya girdiğinin ve hepsinin vurulduğunun iddia edildiğini dile getiren gizli tanık N1466, bu raporların mantık dışı olduğunu söyledi.
GÖZALTINDAKİLERİN SİLAHA ULAŞMAK İSTERKEN VURULDUĞU İDDİASI
Bazı kişilerin ifadeye çağrıldıktan ya da gönüllü teslim olduktan sonra farklı bahanelerle öldürüldüğünü söyleyen gizli tanık, “Gönüllü teslim olup hedef olmaktan çıkmak isteyenler, yeniden hedef yapılmıştı.” dedi.
Ocak-Şubat 2011 döneminde gözaltındayken birer birer öldürüldüğünü belirttiği kişilere ilişkin gizli tanık N1466, “Gözaltında bizim korumamız altındaydılar. Yasalara göre bizim korumamız altında üst araması beklerken öldüler.” diye konuştu.
Gizli tanık, Ciddi Olaylar Raporu’na (SINCEREP) bu kişilerin üst araması sırasında silahı ele geçirmeye çalıştıkları ve bu nedenle vurulduklarının yazıldığını anlatarak, “Onları biz gözaltına aldık, sonra da onları öldürülecekleri bir pozisyona soktuk.” dedi.
“N1785” olarak belirtilen askerle yaptığı konuşmada kasıtlı olarak “savaşacak yaştaki erkeklerin” hedef alındığını öğrendiğini, bunu da “N2108” kodlu askere anlattığını belirten gizli tanık N1466, şunları söyledi:
“N2108’e ne söylediğimi hatırlamıyorum ama asıl mesele, duyduklarım karşısında şok olmuş olmam ve akşam yemeğinde gerçekten endişe verici şeyler duyduğumu söylemememdir. Eminim ki ‘N1785, bana cuma günü şunları söyledi.’ derdim ancak görevlilerden birinin, tehdit olup olmadığına bakılmaksızın savaşacak yaştaki erkeklerin öldürülmesine dair bir politikanın bulunduğunu itiraf ettiği iddiası var.”
ÖLDÜRÜLEN AFGANLARIN ÜZERİNE BIRAKILACAK “ÖDÜL SİLAHI”
Gizli tanık, benzeri birçok yasa dışı eylemin üstleri tarafından bilindiğini hatta örtbas edildiğini savundu.
Soruşturma kapsamında “UKSF1” adı verilen birlikte görev yapan gizli tanık N1466, yasa dışı faaliyetlere ilişkin raporların da yanıltıcı şekilde tutulduğunu ve olayları meşru gösterildiğini öne sürdü.
Gizli tanık, öldürülen bazı Afganların üzerine silah ve el bombası yerleştirildiğini, bu şekilde çekilen fotoğrafların raporlara eklendiğini savundu.
Aynı silahın, farklı operasyonlarda iki farklı cesedin üzerinde bulunduğu olayı anlatan, birliklerin arasında rekabet olduğunu ifade eden gizli tanık N1466, şunları söyledi:
“Birliklerin arasındaki rekabetin, Afganistan’daki yasa dışı ölümlerin sebeplerinden olabileceğini komutanım Jason Wright’a bildirdim. Özellikle bir birlik, diğerinin imajını zedelemek için yasa dışı öldürme iddiasını ortaya atmıştı. Wright’a isim vermedim. Ayrıca alt birimlerin ölü sayısında birbirlerini geçmek için çalıştığını duymuştum. Ödül silahı meselesini de açtım. Ödül silahının iki farklı yüzü var. (İsmi gizli bir personel) Bana birlikten ayrılan personele verilmek üzere bir silah hazırlamasının istendiği söylemişti ama asıl amacın bir operasyonda öldürülen gözaltındaki şahsın üzerine yerleştirilmek için olduğunu ima etti.”
Gizli tanık N1466’nın yayımlanan ifadesinde geçen bazı kişi ve birlik isimleri ise sansürlendi.
Afganistan Konusunda Bağımsız Soruşturma Komisyonu, 2022 yılında BBC’de yayımlanan programda İngiliz askerlerinin 2010-2013 yıllarında Afganistan’da 54 tutukluyu şüpheli koşullar altında öldürdüğünü ortaya koymuştu.
Dönemin Savunma Bakanı Ben Wallace, programdaki iddiaların incelenmesi için komisyon kurulacağını açıklamış ve komisyon 2023’te çalışmalarına başlamıştı.