Çin, Tayvan çevresinde “Adalet Görevi 2025” askeri tatbikatını başlattı. ABD’nin 11,1 milyar dolarlık silah satışına yanıt niteliğindeki tatbikatta liman ablukası ve gerçek mühimmat kullanılıyor.
Çin Halk Cumhuriyeti, Tayvan’ı çevreleyen sularda askerler, savaş gemileri, savaş uçakları ve topçu birliklerinin katılımıyla “Adalet Görevi 2025” adını verdiği geniş çaplı bir askeri tatbikat başlattı.
Bugün başlayan tatbikatta gerçek mühimmat kullanılırken, Tayvan ordusu saldırı senaryolarına karşı askerlerini harekete geçirdi ve ABD yapımı savunma sistemlerini sergiledi.
Çin ordusunun Doğu Cephesi Komutanlığı, kuvvetlerin Tayvan Boğazı’nın kuzeyi ve güneybatısında yoğunlaştığını duyurdu.
Reuters’ın aktardığına göre Komutanlık, tatbikat kapsamında kara ve deniz hedeflerine yönelik gerçek atışlar yapıldığını ve simüle edilmiş saldırılar düzenlendiğini bildirdi.
Yarın da devam etmesi planlanan manevraların, adanın ana limanlarını bloke etme ve Tayvan’ı kuşatma senaryolarını içerdiği belirtildi.
ABD VE JAPONYA İLE GERİLİM YAŞANMIŞTI
Söz konusu tatbikat, dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin 2022’de adayı ziyaret etmesinden bu yana Çin’in gerçekleştirdiği altıncı büyük askeri gövde gösterisi olma özelliğini taşıyor.
Japonya Başbakanı Sanae Takaiçi, Çin’in Tayvan’a yönelik olası bir saldırısının Tokyo’dan askeri bir yanıtı tetikleyebileceğini öne sürmüştü.
Çin lideri Şi Cinping, geçen ay ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmede, Tayvan’ın İkinci Dünya Savaşı sonrasında “Çin’e dönüşünün” Pekin’in küresel düzen vizyonunun merkezi olduğunu söylemişti.
Gerilimi tırmandıran bir diğer faktör ise ABD’nin tatbikattan 11 gün önce duyurduğu silah satışı oldu.
Washington, Tayvan’a yönelik şimdiye kadarki en büyük silah paketi olan 11,1 milyar dolarlık satışı onayladı. Bu karar, Çin Savunma Bakanlığının protestosuna ve ordunun “güçlü önlemler alacağı” yönündeki uyarılarına neden oldu.
LİMANLARA ABLUKA PROVASI
AFP’nin aktardığına göre Çin devlet televizyonu CCTV, tatbikatların ana temasının Tayvan’ın kuzeyindeki derin su limanı Keelung ve güneyindeki en büyük liman kenti Kaohsiung’u “bloke etmek” olduğunu duyurdu.
Çin ordusu, geçen yılki tatbikatlarda da liman ablukası çalışmış olsa da, ada çevresindeki manevraların dış askeri müdahaleye karşı “caydırıcılık” amacı taşıdığını ilk kez bu kadar açık bir dille ifade etti.
Doğu Cephesi Komutanlığı Sözcüsü Şi Yi, tatbikatın amacını şu sözlerle açıkladı:
“Bu tatbikat, ‘Tayvan’ın Bağımsızlığı’nı savunan ayrılıkçı güçlere ve dış müdahale güçlerine ciddi bir uyarı niteliğindedir. Çin’in egemenliğini ve ulusal birliğini korumak için meşru ve gerekli bir eylemdir.”
Çin ordusu ayrıca tatbikat duyurusuyla birlikte “Adalet Kalkanları: İllüzyonları Parçalamak” ve “Adalet Okları: Kontrol ve İnkar” başlıklı propaganda posterleri yayımladı.
Görsellerden birinde, Tayvan haritası üzerindeki yeşil solucanlara benzeyen hedeflere yanan okların yağdığı resmedildi.
Bir diğer posterde ise Çin’in Tayvan’a yönelik amfibik bir saldırıda kullanabileceği sivil gemilerden oluşan armada ve “Kalkana dokunan her türlü dış müdahale yok olacaktır” ifadesi yer aldı.
TAYVAN’DAN HIMARS’LI YANIT
Tayvan hükümeti tatbikatları kınarken, Savunma Bakanlığı Facebook üzerinden yayımladığı bir videoyla yanıt verdi.
Videoda, yaklaşık 300 kilometre menzile sahip, yüksek hareket kabiliyetli ABD yapımı HIMARS roket sistemleri sergilendi.
Bu sistemler, olası bir çatışma durumunda Tayvan Boğazı’nın diğer yakasındaki Çin’in güney eyaleti Fuciyen’deki kıyı hedeflerini vurma kapasitesine sahip.
Tayvan Savunma Bakanlığı, son 24 saat içinde ada çevresinde iki Çin askeri uçağı ve 11 gemisinin faaliyet gösterdiğini tespit ettiklerini bildirdi.
Bakanlık, ordunun yüksek alarm durumunda olduğunu ve “hızlı müdahale tatbikatları” gerçekleştirdiğini açıkladı.
Söz konusu tatbikatlar, Çin’in manevraları aniden bir saldırıya dönüştürmesi durumunda birliklerin hızla konuşlandırılmasını amaçlıyor.
Bakanlığın açıklamasında, “Silahlı kuvvetlerimizin tüm mensupları son derece uyanık kalacak ve demokrasi ile özgürlük değerlerini savunmak için somut eylemlerle tam tetikte olacaktır” ifadelerini kullandı.
Tayvan Sahil Güvenliği de Çin Sahil Güvenliği’nin faaliyetlerine yanıt olarak büyük gemiler görevlendirdiğini, deniz yolları ve balıkçılık alanları üzerindeki etkiyi en aza indirmek için orduyla iş birliği yaptığını duyurdu.
Adanın havacılık otoritesi ise Çin’in yarın Taipei hava sahasında 10 saatlik bir “geçici tehlike bölgesi” ilan ettiğini ve alternatif uçuş rotaları üzerinde çalıştıklarını bildirdi.
HALK VE PİYASALAR SAKİN
Askeri hareketliliğe rağmen Tayvan borsası gelişmelerden etkilenmedi ve sabah işlemlerinde yüzde 0,8 artışla rekor seviyeye ulaştı.
Başkent Taipei’de yaşayan 31 yaşındaki öğretmen Lin Wei-ming, Reuters’a yaptığı açıklamada endişeli olmadığını belirtti:
“Bence bu tatbikatlar sadece bizi korkutmak için yapılıyor. Benzer tatbikatlar daha önce de oldu… İşin siyasi boyutu ancak Tayvan’ın mevcut hükümeti ve onların nasıl yanıt vereceğiyle ele alınabilir.”
56 yaşındaki iç mimar Stephanie Huang ise Çin’in amacını şöyle yorumladı:
“Sanırım hedefleri, kendi dedikleri gibi ‘halkı değil, adayı tutmak’. Tayvan’ı kendi ülkelerinin bir parçası olarak iddia ederek sadece zevahiri kurtarmak istiyorlar ama Tayvan halkı bunu böyle görmüyor. Biz biziz, onlar onlar.”
ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintang) güçleri ile Mao Zedong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) güçleri arasında yaşanan iç savaşta galip gelen komünistler, 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmişti.
İç savaşı kaybeden Kuomintang üyeleri ise Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek, burada geçici hükümet kurmuştu.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin kendi topraklarının parçası olduğunu savunduğu Tayvan, 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan arasındaki ayrılık hala sürüyor.
Son yıllarda Tayvan üzerindeki askeri baskıyı artıran Pekin yönetimi, Ada’nın ana kara ile yeniden birleşmesi için gerekirse güç kullanımını dışlamayacağını vurguluyor.