ABD Yüksek Mahkemesi, Başkan Donald Trump’ın olağanüstü gümrük vergilerinin hukuka uygunluğunu görüşecek. 10 yılda 3 trilyon dolar gelir getirmesi beklenen vergileri, alt mahkemeler yasa dışı bulmuştu.
ABD Yüksek Mahkemesi, Başkan Donald Trump’ın olağanüstü yetkiler kullanarak getirdiği gümrük vergilerinin hukuka uygunluğunu görüşecek.
Daha önce üç alt mahkeme, Başkan Donald Trump’ın küresel çapta gümrük vergileri uygulamak için olağanüstü yetkilerini kullanmasının yasa dışı olduğuna hükmetmişti.
Genellikle başkanlık yetkisinin geniş kullanımına olumlu yaklaşan ve Trump tarafından atanmış üç yargıcın da görev yaptığı Yüksek Mahkeme, bu konuda son sözü söyleyecek. Yüksek Mahkeme, yaklaşık iki düzine acil temyiz başvurusunda büyük ölçüde Trump’ın yanında yer alarak, davalar sonuçlanana kadar onun ikinci dönem gündeminin bazı kısımlarının geçici olarak yürürlüğe girmesine izin vermişti. Ancak bugün görüşülecek bu dava, mahkemenin bir Trump politikası hakkında nihai karar vereceği ilk örnek olma niteliği taşıyor. Davanın hem siyasi hem de mali riskleri oldukça büyük.
Trump, gümrük vergilerini ekonomi ve dış politikasının merkezine yerleştirmiş ve Yüksek Mahkeme’nin aleyhine karar vermesinin bir “felaket” olacağını söylemişti.
GÜMRÜK VERGİLERİ NASIL UYGULANDI?
Gümrük vergileri, bitmiş ürünleri veya parçaları ithal eden şirketler tarafından ödeniyor ve ortaya çıkan ek maliyetler tüketicilere yansıtılabiliyor.
Hükümetin raporuna göre, eylül ayına kadar bu vergilerden 195 milyar dolar hasılat elde edildi.
Anayasa, gümrük vergisi koyma yetkisini Kongre’ye veriyor. Buna karşın Trump, 1977 tarihli Uluslararası Olağanüstü Ekonomik Yetkiler Yasası kapsamında ulusal olağanüstü hal ilan ederek Kongre onayı olmadan hareket etme yetkisi talep etti.
Trump, şubat ayında ABD sınırından yasa dışı göçmen ve uyuşturucu akışının ulusal bir olağanüstü hal oluşturduğunu belirterek Kanada, Meksika ve Çin’e gümrük vergisi koymak için bu yasayı devreye soktu.
Gerekçe olarak bu üç ülkenin söz konusu akışı durdurmak için yeterli çabayı göstermediğini öne sürdü.
Nisan ayında ise ABD’nin uzun süredir devam eden ticaret açıklarını “ulusal bir olağanüstü hal” olarak niteleyerek küresel çapta gümrük vergileri uygulamaya başladı.
ALT MAHKEMELER TRUMP’IN ALEYHİNE KARAR VERDİ
Liberteryen görüşlü işletmeler ve bazı eyaletler, Trump’ın gümrük vergilerine federal mahkemede itiraz etti.
Trump’ın eylemlerine karşı çıkanlar, özel bir ticaret mahkemesinden, Washington’daki bir bölge yargıcından ve yine başkentte bulunan iş dünyası odaklı bir temyiz mahkemesinden lehlerine karar çıkardı.
Bu mahkemeler, söz konusu yasada gümrük vergilerinden bahsedilmediği için Trump’ın bu vergileri olağanüstü yetkiler yasası kapsamında meşrulaştıramayacağına hükmetti. Fakat bu süreçte gümrük vergilerinin yürürlükte kalmasına izin verdiler. ABD Temyiz mahkemesi, kararını Yüksek Mahkeme tarafından geliştirilen ve Kongre’nin “muazzam ekonomik ve siyasi öneme sahip” konularda açıkça irade beyan etmesini gerektiren “büyük sorular” ilkesine dayandırdı.
MAHKEME HIZLI KARAR ALABİLİR
Yüksek Mahkeme, davayı eylül ayında görmeyi kabul etti ve duruşmaları iki aydan kısa bir süre sonrasına planladı. Mahkeme standartlarına göre bile hızlı olan bu süreç, yargıçların süratle hareket etmeye çalışacağını gösteriyor.
Çoğunluk ve muhalefet şerhlerinin defalarca gözden geçirilmesi nedeniyle, kamuoyunda geniş yer tutan davaların karara bağlanması genellikle altı ay veya daha uzun sürebiliyor. Ancak mahkeme, zaman baskısı olduğunda hızla hareket etme kabiliyetine sahip. Buna en son örnek olarak, mahkemenin TikTok davasındaki duruşmalardan bir hafta sonra oybirliğiyle karar vermesi gösterilebilir. Bu kararla, popüler sosyal medya uygulamasının Çinli ana şirketi tarafından satılmadığı takdirde yasaklanmasını öngören bir yasa onandı.
Çin ile müzakereler devam ederken, Trump yasanın yürürlüğe girmesini engellemek için birkaç kez müdahalede bulunmuştu.