Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, bugün Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile tarihi bir görüşme yapacak. Peki görüşmede hangi anlaşmalar masada olacak? Gazeteci Serkan Demirtaş, ntv.com.tr için yazdı…
Suriye geçiş dönemi Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın bugün Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile yapacağı görüşme birçok açıdan “tarihi” olarak değerlendiriliyor.
Şara, Suriye’nin 1946’da bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana bir ABD Başkanı ile Beyaz Saray’da ikili görüşme gerçekleştirecek olan ilk Suriye lideri olacak. Şara, eylül ayında da BM Genel Kurulu’na katılmış, bunu 58 yıl aradan sonra gerçekleştiren ilk Suriyeli siyasetçi olmuştu.
Geçen seneye kadar Muhammed El Colani adıyla HTŞ lideri olarak başına 10 milyon dolar ödül konmuş bir cihatçı olarak bilinen Şara’nın kısa sürede uluslararası kabul görmesi ve ABD Başkanı tarafından davet edilmesi de bu görüşmeyi tarihi kılan diğer bir unsur.
Şara-Trump görüşmesinin gündemine geçmeden önce Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın da bugün Washington’da olacağını anımsatmak gerek. Bakanın programı ayrıntılı olarak açıklanmadı ama Washington’da Türkiye-Suriye-ABD dışişleri bakanları üçlü bir görüşme gerçekleştirirse şaşırmamak lazım. Üç bakan bu formatta bir toplantıyı Mayıs ayında Antalya’da yapılan NATO dışişleri bakanları toplantısının hemen ardından gerçekleştirmişlerdi.
GÜVENLİK İŞ BİRLİĞİ EN ÖNEMLİ GÜNDEM MADDESİ
Suriye ve Şara’ya uygulanan yaptırımların kaldırılmasından hemen sonra yapılacak olan Şara-Trump görüşmesinde ele alınacak en önemli konu güvenlik olacak.
Bu kapsamda, Şara’nın Suriye’nin DAEŞ’e Karşı Küresel Koalisyona katılımını sağlayacak anlaşmaya imza atacağı öngörülüyor. ABD liderliğinde 2014’te kurulan ve Türkiye’nin de parçası olduğu koalisyon, on yılı aşkın bir süredir Irak ve Suriye topraklarında varlığını sürdüren DAEŞ terör örgütüyle mücadele ediyor. Suriye’nin de koalisyona katılımı DAEŞ ile mücadele ve Şam yönetiminin uluslararası siyasetinin yönelimini göstermesi açısından önemli bir gelişme olarak görülüyor.
Suriye İçişleri Bakanlığı, son dönemde ülke topraklarında bulunan DAEŞ unsurlarına karşı sınırlı da olsa operasyonlar düzenlemeye başladı. Şara’nın ziyaretinden hemen önce 61 ayrı hedefe karşı gerçekleştirilen operasyonların Şam’ın DAEŞ ile mücadeledeki kararlılığını göstermesi açısından önemli bulunuyor.
KOMUTANLARLA BASKETBOL
Suriye’nin ABD liderliğindeki bu koalisyona katılımı, Şam-Washington arasında askeri temasların kurumsallaştırılması açısından önemli sonuçları olacak. Uluslararası basında çıkan haberler, ABD’nin Şam yakınlarında “insani yardımları koordine etmek ve Suriye ile İsrail arasındaki gelişmeleri izlemek amacıyla” askeri bir üs kurmayı planladığını kaydediyor.
ABD’nin DAEŞ ile mücadele için Suriye topraklarında CENTCOM’a (Merkez Komutanlığı) bağlı bin civarında askeri bulunuyor.
Suriye lideri Şara’nın CENTCOM Komutanı Brad Cooper ile koalisyon komutanı Kevin Lambert ile basketbol oynadığına ilişkin görüntülerin yayılması da taraflar arasındaki artan askeri ilişkilerin görünür olmasını sağlayan bir gelişme oldu. Bu gelişmeleri yakından takip edenlerin arasında ana omurgasını YPG terör örgütünün oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) yer alıyor. DAEŞ ile mücadelede ABD ile ortaklık yapan SDG, 10 Mart’ta ulusal Suriye ordusuna entegre olmak için anlaşma imzalamış ancak henüz bu yönce somut bir adım atmamıştı. ABD’de de yapılacak görüşmelerin bu konuya da odaklanması öngörülüyor.
İSRAİL İLE GÜVENLİK ANLAŞMASI İMZALANACAK MI?
Trump-Şara görüşmesinde ele alınacak konulardan biri de İsrail-Suriye ilişkileri olacak.
Teknik olarak savaş halinde olan ve aralarında diplomatik ilişki bulunmayan Suriye ve İsrail, geçen aylarda 1974 tarihli Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’nı güncellemek için görüşmelere başlamışlar ve Paris’te doğrudan görüşmeler gerçekleştirmişlerdi.
ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, uzun zamandır Tel Aviv ve Şam arasında bu anlaşmanın oluşması için yoğun temaslar yürütüyor ve bunun sene sonuna kadar tamamlanması beklentisini dile getiriyor.
Ancak İsrail’in Suriye’den taleplerinin giderek ağırlaşmasının süreci uzattığı değerlendirmeleri yapılıyor. Golan Tepeleri’ni 1967’den bu yana işgal eden ve o bölgedeki tampon bölgeyi genişleten İsrail, Suriye’nin Süveyda bölgesinde yaşayan Dürzi halkın güvenliği için de çeşitli güvenlik ayrıcalıkları istiyor. İsrail’in talepleri arasında Suriye ordusunun kendisine ileride tehdit oluşturabilecek silah sitemlerine sahip olmaması gibi talepleri de olduğu ileri sürülüyor.
Trump’ın gündeminde ise Suriye’nin İsrail’in tanınması kapsamında İbrahim Anlaşmaları’na katılımı geliyor. ABD Başkanı, 13 Kasım’da imzalanan Gazze barış anlaşması henüz tam olarak uygulanamasa da bölge ülkelerinin İsrail ile İbrahim Anlaşmaları’nı imzalamaları konusunda ısrarlı.
ŞARA, SURİYE’NİN İMARI İÇİN PARA VE YATIRIM PEŞİNDE
Şara’nın gündeminde ise Suriye’nin yeniden inşası, sosyal ve ekonomik olarak ayağa kaldırılması için finans desteği bulmak olacak.
ABD Başkanı Trump, Şara ile Suudi Arabistan’da yaptığı ilk görüşmede, Suriye’nin yeni döneminde uluslararası desteğin sağlanması çağrısında bulunmuştu. Yaptırımların tamamen kaldırılması sonrasında Suriye’ye daha fazla yatırım ve yardımın sağlanması bekleniyor.
2011’de başlayan ve 2024 sonunda sona eren iç savaş, ülkenin altyapı ve üstyapısında çok büyük yıkıma ve ekonominin çökmesine neden olmuştu. Dünya Bankası’nın bir çalışmasına göre, Suriye’nin yeniden inşası için 216 milyar dolar gerekiyor.